„Kapelusze z głów moi panowie – geniusz!” – zakrzyknął Witkacy, gdy zobaczył obrazy Bronisława Linkego1.
Spoglądając na twórczość Bronisława Linkego, współczesny odbiorca musi doznawać zawrotu głowy – tyle tu tematów, szokujących ujęć i niezwykłych pomysłów. Twórczość tego artysty, szczególnie jej część powojenna, do której on sam przykładał największe znaczenie, odsłania niebezpieczną wyobraźnię zakleszczoną w świecie wypełnionym przez fantazmaty lęku, trwogi i zagrożenia2.
Twarz, oko i kultura serca
Zacznijmy od twarzy. Od milczącej i wyrazistej twarzy na rysunku, która zmusza odbiorcę do refleksji. To Autoportret3 Bronisława Linkego wykonany we Lwowie w 1939 roku. Widoczna na akwareli pewna siebie fizjonomia z lekkim odcieniem wrogości odzwierciedla głębokie uczucia. Znać jednak, że są one powściągnięte. Intensywność i ekspresję wzmacniają boleśnie ściągnięte brwi, będące zapisem tłumionego cierpienia.
Bronisław Linke, Autoportret | 1939, Muzeum Narodowe w Warszawie
- S.I. Witkiewicz, «Hut ab, meine Herren – ein Genie!». Rzecz o twórczości malarskiej Bronisława Linkego, „Tygodnik Ilustrowany” nr 8–9, 1936. Przedruk w: S. I. Witkiewicz, Bez kompromisu. Pisma krytyczne i publicystyczne, zebrał i oprac. J. Degler, Warszawa 1976, s. 111. ↩
- W twórczości Bronisława Linkego wyróżnić możemy cztery okresy: wczesna faza twórczości z początku lat 30., oryginalny w swej wymowie cykl trzydziestu obrazów pt. Śląsk z lat 1936–1938 (zachowało się jedynie sześć obrazów), prace powstałe na zesłaniu w ZSRR (1940–1946) i najciekawsza powojenna twórczość artysty (1946–1962). Irena Jakimowicz w stworzonym katalogu, który towarzyszył pośmiertnej wystawie Linkego z roku 1963, wynotowała 1168 obrazów, grafik, rysunków, studiów i plakatów. Katalog nie obejmował prac powstałych na zesłaniu. ↩
- Autoportret, Lwów 23–24 XII 1939, ołówek, akwarela, gwasz, papier, Muzeum Narodowe w Warszawie. Na samym dole widnieje dedykacja „Anusi w grudniowym Lwowie 1939”. ↩
