Leon Wyczółkowski

Leon Wyczółkowski, malarz i grafik, urodził się w Hucie Miastkowskiej, niewielkiej miejscowości położonej w powiecie garwolińskim, 11 kwietnia 1852 roku licząc według obowiązującego wówczas na terenie zaboru rosyjskiego kalendarza juliańskiego. Jednak w krakowskim archiwum parafii św. Floriana zachował się akt małżeństwa zawartego w 1916 roku z Franciszką Panek, w którym przy dacie urodzin artysty widnieje zapis 24 kwietnia. Dokument sporządzony został w oparciu o kalendarz gregoriański, którym posługiwano się od dawna w większości krajów europejskich.

W 1861 r. zmarł ojciec Wyczółkowskiego, matka z synem przeprowadziła się do Rossoszy, do dziadków, Leon rozpoczął naukę w szkole ludowej w Kamionce koło Lublina. W roku 1863 Leon rozpoczął naukę w Gimnazjum w Siedlcach, a następne lata szkolne spędził w III klasie Gimnazjum w Warszawie.

Podjął studia w Klasie Rysunkowej w Warszawie w latach 1869-1874/75; jego rysunek Umierający Gall otrzymał srebrny medal, zaś w 1873 r. młody malarz wystawił w TZSP w Warszawie pierwszy obraz oraz odwiedził Wystawę Powszechną w Wiedniu. Studia kontynuował w Monachium u Aleksandra Wagnera w latach 1875-1877, studia w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych u Jana Matejki przypadają na lata 1877-1879. W roku 1878 malarz wyjechał do Paryża na Wystawę Powszechną. W latach 1879-1883/4 przebywał zamiennie we Lwowie, na Wołyniu i w Warszawie, a w roku 1883/4 wyruszył na Ukrainę, bywał również w tym czasie w Warszawie. Do 1889 r. wiele podróżował, by wrócić w 1894 do Warszawy. Ponownie podróżował do Paryża w 1889 – Wystawa Światowa i w 1900 roku. Odbył podróż do Włoch w końcu lat 90. (Florencja, Rzym).

W 1895 roku Leon Wyczółkowski został proszony na profesora Szkoły Sztuk Pięknych (od 1900 r. Akademii Sztuk Pięknych) w Krakowie, zaś w latach 1909/1910 był rektorem tejże uczelni, by w 1911 r. z niej zrezygnować. Do 1929 r. zamieszkiwał w Krakowie, skąd jeździł na Ukrainę w latach 1896 i 1897. W 1897 r. został jednym z założycieli Towarzystwa Artystów Polskich „SZTUKA”, należał również do VEREINIGUNG BILDENDER KÜNSTLER ÖSTERREICHS-WIENER SECESSION. W roku 1898 został kierownikiem artystycznym „Życia”. W 1905 r. zwiedzał Hiszpanię z Feliksem Jasieńskim, a w 1904 r. w Zakopanem wykonał kilkadziesiąt pasteli górskich. Wystawił tekę graficzną w Salonie A. Krywulta w Warszawie i w TZSP, ponownie został nagrodzony przez fundację Probusa Barczewskiego. Odbywał liczne podróże po kraju, ale też na Litwę, Huculszczyznę i Ukrainę. W 1911 r. przebywał naprzemiennie na Ukrainie i w Zakopanem, by w 1913 r. wyjechać do Anglii, Szkocji, Irlandii, przez Holandię. Wystawiał też swoje obiekty na XI Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Monachium. W 1914 r. wziął udział w XI Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Wenecji. Wybuch wojny zastał go w regionie mińskim, stamtąd przedostał się do Warszawy. Od 1914 r. zajął się głównie grafiką. Czas wojny 1914-1918 spędził w Warszawie. W 1914 r. otrzymał medal w Lipsku za grafikę, w 1916 r. roku ożenił się z Franciszką Panek, swoją gospodynią.

W 1916 r. Leon Wyczółkowski wstąpił do Legionów i przez kilka miesięcy przebywał w sztabie głównym w Legionowie, w efekcie powstała teka Wspomnienia z Legionowa. W 1917 r. brał udział w Wystawie Sztuki Polskiej w Wiedniu. II okres krakowski przypada na lata 1918-1929. W 1920 r. uczestniczył w XII Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Wenecji, prawdopodobnie nie osobiście. W 1921 r. prace malarza znalazły się na wielu wystawach zbiorowych, obchodził jubileusz pięćdziesięciolecia pracy twórczej, zorganizowano mu wystawy w Krakowie i w Warszawie, otrzymał też Order Odrodzenia Polski IV klasy.

W 1922 r. nabył dworek w Gościeradzu pod Bydgoszczą. Pierwsza wystawa jego prac w Bydgoszczy odbyła się w 1924 r. W 1925 r. artystę odznaczono Medalem Honorowym i Medalem Złotym w Paryżu za Anemony i Młode dęby. W 1926 r. wystawiał swoje prace we Lwowie wraz z Wojciechem Weissem i Ireną Weiss. Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski otrzymał w 1928, a w 1929 r. na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu malarza odznaczono Wielkim Złotym Medalem. Lata 1929-1934 to czas pobytu w Poznaniu i na Pomorzu. W 1930 r. uhonorowano Mistrza nagrodą miasta Warszawy, w 1931 r. został komandorem francuskiej Legii Honorowej, został też członkiem czeskiej Akademii Nauk i Sztuk Pięknych. W 1932 r. odbyły się wystawy jubileuszowe w Poznaniu /monograficzna/, Warszawie, Krakowie, ponownie w Poznaniu. Wyczółkowski otrzymał Złoty Krzyż Zasługi, prace artysty uczestniczyły w Wystawie Sztuki Polskiej Ostatnich Pięćdziesięciu Lat w Lozannie. W 1933 r. rozpoczęła się przebudowa dworku w Gościeradzu. W tymże roku odbyła się jubileuszowa wystawa monograficzna w Lwowskiej Galerii Obrazów we Lwowie. Nieoczekiwanie nastąpił na krótko powrót do malarstwa olejnego. Prace artysty eksponowano w Galerii Trietiakowskiej w Moskwie, na wystawie grafiki w Filadelfii i Nowym Jorku. W 1934 r. odbyła się monograficzna wystawa prac w Muzeum Miejskim w Bydgoszczy. Rok ten przyniósł Wyczółkowskiemu kolejne nagrody i odznaczenia: laureat nagrody plastycznej Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

Od 1934 r. do śmierci prowadził katedrę grafiki w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1935 r. otrzymał Złoty Wawrzyn Akademicki za zasługi dla sztuki polskiej. Uległ udarowi słonecznemu. Prace artysty pokazywano w Londynie i w Helsinkach w 1936 r., a w Gościeradzu powstała ostatnia praca, akwarela – Kwiaty w dwuotworowym wazonie.

Leon Wyczółkowski zmarł 27 grudnia 1936 r. w Warszawie na zapalenie płuc, pochowany 30 grudnia we Wtelnie pod Bydgoszczą, zgodnie z ostatnią wolą.