„Moje marzenie a rzeczywistość
i z własnych cierpień chcę sobie złożyć bukiet
i mieć złudzenie że jest ze świeżych kwiatów”¹
Stanisław Wyspiański, Listy.

Nazwisko Wyspiańskiego do dziś kojarzy się ze zbiorem obrazów rysowanych pastelami, gdzie głównym i najbardziej rozpoznawalnym motywem są kwiaty. Rośliny to jednak nie tylko symbol czy swoista sygnatura – dzięki licznym świadectwom pozostawionym przez artystę, zauważyć można pewną prawidłowość i schemat.

Stanisław Wyspiański, Autoportret w serdaku | 1902, Muzeum Narodowe w Warszawie

Wyimki z życia i obserwacje otoczenia stanowiły u Wyspiańskiego serie impresji, naładowane afektywnie cząstki – klisze, reprodukcje, ślady. „Pisać fragmentami: są one wtedy kamieniami na obwodzie koła: rozkładam się koliście: cały mój świat w kawałkach; a co w środku?”².

Rozłożysta budowa, wielokrotność, symboliczność i delikatność prowadzą do skojarzenia z budową kwiatu. „Z racji swej formy kwiat jest obrazem centrum, a więc archetypowym obrazem duszy”³. Zakorzeniony w szypułce słupek z pręcikami i okalające go płatki to metafora życia Wyspiańskiego – struktura o tyle piękna, co ulotna, funkcjonalna, ale i ozdobna, przemyślana, ale w swojej istocie nader delikatna.

Kwiat to nie tylko motyw umieszczany na licznych obrazach, nie tylko symbol polskości (archetyp łąki, sielskości, wesołości i wolności) – to przede wszystkim autoportret twórcy, wpleciony i nierozerwalnie związany ze strukturą dzieł.

Opowieść zawarta w twórczości Wyspiańskiego wykracza poza codzienność, magiczność i historyczność – stanowi kodowanie jednostkowości silnie zakorzenionej w społeczności.

Stanisław Wyspiański, Róże, Projekt do polichromii kościoła franciszkanów w Krakowie | 1897, Muzeum Narodowe w Krakowie

Czytaj dalej →