Mecenasem artykułu jest:

Tryptyk Portinarich, namalowany przez Hugona van der Goesa w latach 1473–1480, został ufundowany przez Tommasa Portinariego. Ołtarz miał ozdobić kaplicę rodową mieszczącą się w kościele Sant’Egidio przy szpitalu Santa Maria Nuova we Florencji.

Hugo van der Goes, Tryptyk Portinarich| ok. 1475, Gallerie degli Uffizi, Florencja

To niewiarygodne w swym rozmachu dzieło – efekt wielkiego talentu artysty – jest jednocześnie wyrazem ogromnej ambicji, zamożności i swoistej pychy Tommasa Portinariego, kupca, któremu udało się zrobić zawrotną karierę. Przeszedłszy szybko kolejne stopnie wtajemniczenia zawodowego w filii banku Medyceuszy w Brugii, stał się ostatecznie jego kierownikiem, z czasem zaś radcą dworu i doradcą finansowym księcia Karola Śmiałego. Wielkie sumy, jakie pożyczał księciu, doprowadziły do upadku banku i chwilowego zachwiania się jego kariery, jednak ta prędko zyskała nowe oblicze: Tommaso został posłem i uzyskał tytuł ambasadora Medyceuszy na dworze hiszpańskim¹.

Ta niezwykła droga zawodowa Portinariego odzwierciedla fenomen, jakim w renesansie stał się zawód kupca i poczucie siły pieniądza! W XVI stuleciu opublikowano w Italii traktat O oszczędności, w którym można było przeczytać, iż „pieniądz jest dla człowieka krwią najpierwszą. Bo gdy człowiekowi krew wytoczyć z żył, będzie jeszcze mógł powrócić do zdrowia. Ale jeśli odbierze mu się pieniądze, odbierze mu się i życie”².

Zamknięte skrzydła Tryptyku Portinarich ukazują dość ascetyczne Zwiastowanie. Zostały one wykonane w monochromatycznej tonacji, naśladującej formułę techniki rzeźbiarskiej (en grisaille). Dopiero po otwarciu skrzydeł ukazuje nam się niewiarygodnie bogata scena, wprowadzająca widza w tłoczną od ludzi i świętych przestrzeń. Oba boczne skrzydła, z daleką panoramą w tle, stanowią kulisy dla rodzinnej galerii portretów.

Czytaj dalej →