W XIX wieku, dla żyjących pod zaborami Polaków, krainą, która ucieleśniała marzenie o nieskrępowanej niczym wolności, życiu pełnym niebezpieczeństw, ale i sarmackiej fantazji były Kresy Wschodnie I Rzeczpospolitej. Wielu ówczesnych pisarzy i poetów tam właśnie umieszczało akcje swoich utworów. Czytelnicy powieści Henryka Sienkiewicza, poematu Antoniego Malczewskiego, poezji Józefa Bohdana Zaleskiego mogli przenieść się myślami na najdalsze rubieże dawnej Polski i ujrzeć w wyobraźni rozległe przestrzenie, które przemierzyć można tylko na wiernym koniu, wysokie i bujne trawy, przelatujące nad głową dzikie ptaki i pojawiające się nagle w krajobrazie starodawne i tajemnicze kurhany.

Józef Brandt, Pochód z łupami – powrót z wyprawy wiedeńskiej | ok. 1883–1884, kolekcja prywatna

Józef Brandt, Targ na sokoły | 1888–1889, kolekcja prywatna

Józef Brandt, Obóz Zaporożców | ok. 1895-1900, Muzeum Narodowe w Warszawie

Przeczytać o świecie, w którym możliwa była osobista wolność i jedność z przyrodą. Ale jednocześnie obszarze pełnym zagrożeń, gdzie łatwo było utracić życie w przypadkowej potyczce, zostać zagarniętym przez tatarską ordę, spotkać zbuntowanych Kozaków, czy ciągnących na wojnę Turków.

Józef Brandt, Wyjazd Jana III i Marysieńki z Wilanowa | 1897, Muzeum Narodowe w Warszawie

Józef Brandt, Wyjazd Jana III i Marysieńki z Wilanowa, detal | 1897, Muzeum Narodowe w Warszawie

Niezastąpionym mistrzem opisu literackiego tamtych terenów stał się Henryk Sienkiewicz w Trylogii. Za tego, który najlepiej oddał te tęsknoty i wyobrażenia w malarstwie, uznać można Józefa Brandta. Czytaj dalej →