Pablo Picasso, Sen, 1932
olej, płótno, 130 × 97 cm,
prywatna kolekcja Stevena Cohena
Pablo Picasso, Sen (Le Rêve) | 1932, © Steven Cohen Collection
Pablo Picasso mawiał, że malowanie obrazów jest dla niego artystycznym sposobem prowadzenia wizualnego pamiętnika. Spoglądając na dzieła słynnego twórcy, ułożone w kolejności chronologiczne, faktycznie można dostrzec pewną zależność między tym, co zostało uwiecznione na płótnie, a tym, co wówczas działo się w życiu malarza. Szczególnie portrety kolejnych kochanek i muz Picassa, skrupulatnie datowane, są niczym pamiątkowy album z wizerunkami kobiet, dla których kochliwy artysta tracił głowę.
Dojrzałość kontra niewinność, czyli 45 kontra 17
W latach 20. XX wieku małżeństwo Picassa z Olgą Koklovą przeżywało kryzys. Para wychowywała syna Paula, ale posiadanie potomstwa nie uchroniło przed problemami, wynikającymi prawdopodobnie z tego, co dziś nazywa się „niezgodnością charakterów”. Wówczas na drodze czterdziestopięcioletniego Pabla pojawiła się młodziutka, zaledwie siedemnastoletnia, Marie-Thérèse Walter, która od razu zachwyciła malarza. Już podczas pierwszego spotkania w Paryżu Picasso miał powiedzieć do niej: „Panienko, ma Pani ciekawą twarz. Chciałbym Panią malować”1. I malował. Marie-Thérèse stała się kolejną muzą artysty.
Marie-Therese-Walter, źródło: Wikipedia.org
Krągła jak księżyc
Picasso zawarł znajomość z Walter w 1927 roku, ale to rok 1932 roku stał się w jakiś sposób przełomowym dla artystycznego rozwoju malarza. Hiszpański twórca stworzył wówczas cykl malowideł, na których odkrył dla siebie nową, bo bardziej subtelną, formę kobiecego aktu. Modelką i inspiracją była właśnie Marie-Thérèse. Powstałe wówczas portrety są malowane miękkimi, płynnymi liniami, w których jest coś leniwego, a zarazem zmysłowego.
Pierwszym obrazem, namalowanym w 1932 roku, była Czytająca kobieta. Sportretowana kobieta ma tu charakterystyczne blond włosy i oczy w kształcie migdałów. Typowe dla powstających w tamtym czasie aktów są okrągłe piersi, przypominające kształtem idealne owoce. Twarz ukazana jednocześnie z przodu i z profilu będzie powtarzać się na kolejnych portretach Marie-Thérèse.
Pablo Picasso, Czytająca | 1932, Musée Picasso, Paryż © Succession Picasso
„Sztuka jest zawsze erotyczna”
Kolejnym dziełem, które Picasso stworzył w 1932 roku, była Le Rêve, czyli Sen. Malarz ukazał śpiącą w fotelu kochankę. Przedstawiona kobieta jest bezbronna i nieświadoma tego, że ktoś obserwuje jej miękkie, wpasowane w kształt siedzenia, ciało. Twarz po raz kolejny została namalowana z dwóch stron – z przodu i z profilu. Niektórzy historycy sztuki twierdzą, że głowa kobiety ma kształt penisa, a dłonie na kolanach sugerują masturbację, co miałoby podkreślić erotyczne znaczenie obrazu…
We Śnie wyczuć można ogromną czułość, niespotykaną na innych dziełach Picassa. Mówi się, że Marie-Thérèse była jedyną osobą, która swoją łagodnością potrafiła uspokoić gwałtowne zachowania artysty, a w zamian – była też jedyną, którą Pablo malował z ową wzruszającą subtelnością.
Artysta nie zniekształcał jej ciała, a raczej nadawał sylwetce ukochanej kobiety aksamitności i delikatności. Niewątpliwie Picasso skupiał się na przedstawieniu kobiecego ciała, pozostając dosyć obojętnym wobec duszy. Artysta mawiał, że „sztuka jest zawsze erotyczna”.
Pablo Picasso, Akt, zielone liście i popiersie | 1932, kolekcja prywatna, Tate Gallery, Londyn
Rok 1932 nie był najistotniejszym w karierze Pabla Picassa. Nie był też szczególnie przełomowym, jednak dzieła, które wówczas powstały, są ważne ze względu na kontekst erotyczny połączony z kontekstem biograficznym – w końcu hiszpański malarz poświecił swoje delikatnie zmysłowe malowidła młodziutkiej kochance, z którą miał córkę Mayę. Gdyby nie inspirująca obecność Marie-Thérèse, rok 1932 nie byłby nazywany najbardziej erotycznym w karierze Picassa. Zorganizowano nawet wystawę poświęconą temu okresowi w twórczości artysty. Ekspozycja została przedstawiona w Musée Picasso w Paryżu oraz w Tate Modern w Londynie. Paryską wystawę zatytułowano „Picasso 1932 – Erotyczny rok”, w Londynie zmieniono nazwę na „Picasso 1932 – Miłość, Sława, Tragedia”. Oba tytuły, zważywszy na biografię Hiszpana, zdają się być adekwatne.
Dziura w obrazie, czyli burzliwe losy dzieła Picassa
Victor i Sally Ganz, fot. pinterest.com
Sen Pabla Picassa najpierw znajdował się w kolekcji małżeństwa Victora i Sally Ganz. Para miała prywatną kolekcję dzieł artystów z XX wieku. Na początku szczególnie zachwycili się Picassem. Dosyć przypadkowo udało im się kupić erotyczny Sen, później kupowali nie tylko obrazy, ale również rzeźby, grafiki i rysunki hiszpańskiego geniusza.
Pablo Picasso, Sen | 1932, obraz w kolekcji Sally i Victora Ganz, źródło: forpilar.blogspot.com
Pablo Picasso, Sen | 1932, obraz w kolekcji Sally i Victora Ganz, źródło: forpilar.blogspot.com
Na początku lat 60., kiedy dzieła Picassa stały się zbyt drogie, małżeństwo Ganz zaczęło interesować się innymi amerykańskimi twórcami, zbierali prace między innymi Roberta Rauschenberga, Jaspera Johnsa i Franka Stelli.
Po ich śmierci, cała kolekcja dzieł, którą zgromadzili, została wystawiona na licytację w domu aukcyjnym Christie’s i stamtąd Sen Picassa trafił do Steve’a Wynna, założyciela sieci hoteli i kasyn w Las Vegas.
W 2006 roku Wynn zgodził się na sprzedanie pracy Picassa Stevenowi Cohenowi, właścicielowi SAC Capital Advisors, jednak Wynn przypadkowo uszkodził obraz – uderzył w płótno łokciem. Po naprawie uszkodzeń i długich pertraktacjach doszło jednak do transakcji. W 2013 roku Cohen odkupił Sen za 155 milionów dolarów. Był to wówczas najdrożej sprzedany obraz na świecie. Praca Picassa do dziś znajduje się w kolekcji Cohena.
Bibliografia:
1. Battistini M., Picasso, Warszawa 2006.
2. Díaz M.J. (red.), Picasso, tłum. Ł. Szulim, Warszawa 2015.
3. Walther I. F., Picasso, Kolonia 2001.
4. Penrose R., Picasso. Życie i twórczość, Warszawa 1991.
5. Picasso, praca zbiorowa, Arkady, Warszawa 2015.
- I. F. Walther, Picasso, s. 58. ↩
Dziękujemy Ci, że czytasz nasze artykuły. Właśnie z myślą o takich cudownych osobach jak Ty je tworzymy. Osobach, które lubią czytać i doceniają nasze publikacje. Wszystko, co widzisz na portalu jest dostępne bezpłatnie, a ponieważ wkładamy w to dużo serca i pracy, to również zajmuje nam to sporo czasu. Nie mamy na prowadzenie portalu grantu ani pomocy żadnej instytucji. Bez Waszych darowizn nie będziemy miały funduszy na publikacje. Dlatego Twoje wsparcie jest dla nas bardzo ważne. Jeśli lubisz czytać niezłosztukowe artykuły – wesprzyj nas.
Dziękujemy Ci bardzo, Joanna i Dana, założycielki Fundacji Niezła sztuka
A może to Cię zainteresuje:
- Wyjątkowy jubileusz: 250. urodziny Caspara Davida Friedricha - 15 kwietnia 2024
- Caspar David Friedrich – mistrz nastrojowego pejzażu - 11 kwietnia 2024
- Joaquín Sorolla „Spacer brzegiem morza” - 8 marca 2024
- Pionierka architektury modernistycznej – Barbara Brukalska - 3 marca 2024
- Amedeo Modigliani „Nu couché (sur le côté gauche)” - 25 lutego 2024
- Gdzie jest największa na świecie kolekcja dzieł Witkacego? - 24 lutego 2024
- Simona. Dziewczyna z dzikiej puszczy - 13 grudnia 2023
- Józef Chełmoński „Wieczór letni” - 27 listopada 2023
- Giorgione „Śpiąca Wenus” - 12 listopada 2023
- Quinten Massys „Stara kobieta” - 20 października 2023
Poprawka: sprzedaż obrazu „Gracze w karty” miała miejsce w lutym 2012 r., a nie w lipcu. Ponadto 15 listopada 2017 sprzedano obraz Leonarda da Vinci „Salvator Mundi” jeszcze drożej – za 450,30 mln dolarów.
„W 2013 roku Cohen odkupił Sen za 155 milionów dolarów. Był to wówczas najdrożej sprzedany obraz na świecie”. Pani Redaktor, o ile się nie mylę, najdrożej sprzedanym wówczas obrazem na świecie było (a może nadal jest?) dzieło Paula Cezanne’a „Gracze w karty” – obraz został sprzedany w lipcu 2012 r. za 250 mln dolarów! „Sen” Picassa natomiast, sprzedany w 2013 r. za 155 mln dolarów, pod tym względem zajmował wtedy (a może nadal zajmuje?) drugie miejsce (https://rynekisztuka.pl/2012/02/10/rekord-cenowy-obraz-cezanne-sprzedany-za-250-milionow-dolarow/).