Agnolo Bronzino / esej o sztuce wraz z podcastem

Agnolo Bronzino Portret Eleonory Toledańskiej z synem Janem, ok. 1545
olej, deska, 115 × 96 cm, Galeria Uffizi, Florencja

Agnolo Bronzino, Portret Eleonory Toledańskiej z synem Janem, ok. 1545 olej na desce, 115 × 96 cm, Galeria Uffizi, Florencja, Niezła sztuka

Agnolo Bronzino Portret Eleonory Toledańskiej z synem Janem | ok. 1545, Galeria Uffizi, Florencja

Maria Salvati przyszła teściowa Eleonory, zamawia dwieście najpiękniejszych pereł w Wenecji. Pięćdziesiąt z nich posyła Eleonorze tuż po zaręczynach, by pozostałe sto pięćdziesiąt mogła już otrzymać we Florencji jako jej synowa. Przypuszcza się, że część z tych pereł zdobi Eleonorę na portrecie podwójnym z 1545 roku pędzla Bronzina. Piękna Hiszpanka pochodząca z wpływowego rodu, wchodzi po zaaranżowanym małżeństwie z Kosmą I Medyceuszem w 1539 roku do równie władczej i potężnej rodziny Medyceuszy.

Nie jest to pierwszy portret Eleonory autorstwa Bronzina. Ona, jak i jej małżonek byli już wcześniej przez niego sportretowani. O ważności tego portretu stanowi fakt, iż jest to podwójny portret – matki i syna, a zarazem żony potężnego władcy z jego potomkiem.

Agnolo Bronzino (1503-1572), był twórcą wszechstronnym, znanym głównie z portretów władców i humanistów, ale nie stronił też od scen religijnych i mitologicznych. Tym razem jednak przedstawia ograniczony, pozbawiony cech psychologicznych i jakiejkolwiek ekspresji obraz, siedzącej w czerwonym fotelu Eleonory obejmującej prawą ręką stojącego przy niej syna Jana. Autora dzieła podziwiamy nie za kunszt z jakim oddał on twarze głównych bohaterów, ale jak przedstawił ich stroje. Jest to ważne, ponieważ w polityce ówczesnych monarchów tak bogaty strój jak ten Eleonory świadczył nie tyle o zamożności, co o potędze rodu. Medyceusze dopiero aspirowali do największych tamtego świata, więc drogie stroje i częste zamawianie portretów było w dobrym tonie.

Prócz sławetnych pereł od teściowej zdobiących szyję księżnej, stroju, złotego pasa z klejnotami zakończonego frędzlami z drobnych pereł oraz siatki na włosach, widzimy bogato zgobioną w czarno-białe i złote wzory białą, jedwabną suknię. Motyw przedstawia owoc granatu, który symbolizuje płodność. Na suknię księżnej, według zapisków, zużyto dwadzieścia siedem metrów materiału, a cały koszt stroju wyniósł trzy tysiące dziewięćset dukatów.

Strój chłopca jest już skromniejszy. Składa się on głównie z sukni właściwej – wierzchniej, o odcieniu ciemnoniebieskim z domieszką połyskującego złota. Widzimy biały, wyszywany w złote wzory kołnierzyk i takież same mankiety wystające z rękawów. Pod kołnierzykiem i rękawami niebieskiej sukni można dostrzec czerwoną lamówkę. Kolor czerwony, ukazuje się nam również w rozcięciach sukni wierzchniej na obu ramionach Jana, które dodatkowo zdobi złoty wzór w postaci listków.

Jeśli wzór owocu granatu miał na celu wspomożenie rodziny Medyceuszy w posiadaniu wielu potomków, to czerwony kolor w stroju, zwłaszcza u dzieci, miał odstraszać przed złym urokiem i chorobami.

Tak oto przedstawia się w całej swej okazałości podwójny, oficjalny portret młodej księżnej z synem na zjawiskowym niebieskim tle. Kiedy lepiej się wpatrzymy można tam dostrzec nocny krajobraz. Przypuszcza się, że ów nokturn jest jednym z pierwszych w historii sztuki. Poetycki i magiczny z płynącą rzeką w tle, robi na oglądającym niezwykłe wrażenie. Wszystko to razem łączy się w całość budując chłodny i majestatyczny, pełen przepychu i bogactwa obraz.
/Tomasz Holak

Lubisz nas czytać? Wesprzyj nas »

Agnolo Bronzino
Portret Eleonory Toledańskiej z synem Janem, ok. 1545
olej, deska, 115 × 96 cm
Galeria Uffizi, Florencja

Bibliografia:
Buricchi S., Wielkie muzea – Uffizi, Warszawa, 2007.
Burckhardt J., Kultura odrodzenia we Włoszech, przeł. M. Kreczkowska, Warszawa, 1991.
Fisher C., Flowers of the renaissance, London, 2011.

Dziękujemy Ci, że czytasz nasze artykuły. Właśnie z myślą o takich cudownych osobach jak Ty je tworzymy. Osobach, które lubią czytać i doceniają nasze publikacje. Wszystko, co widzisz na portalu jest dostępne bezpłatnie, a ponieważ wkładamy w to dużo serca i pracy, to również zajmuje nam to sporo czasu. Nie mamy na prowadzenie portalu grantu ani pomocy żadnej instytucji. Bez Waszych darowizn nie będziemy miały funduszy na publikacje. Dlatego Twoje wsparcie jest dla nas bardzo ważne. Jeśli lubisz czytać niezłosztukowe artykuły – wesprzyj nas.
Dziękujemy Ci bardzo, Joanna i Dana, założycielki Fundacji Niezła sztuka