Pierwszym muzeum w Polsce była puławska świątynia Sybilli zaprojektowana przez Piotra Aignera. Jej pomysłodawczynią i fundatorką była księżna Izabela Czartoryska. Uroczystego otwarcia muzeum dokonano w 1801 roku kluczem ze złoconego brązu wg projektu samej księżnej. Miał on kształt kaduceusza, czyli laski Hermesa oplecionej dwoma wężami ze skrzydełkami i szyszką w zwieńczeniu. Wygrawerowano na nim grecką sentencję „MNEMEZ ANOIGO HIERON IC MLCCCI” (Otwieram Świątynię Pamięci IC 1801). Umieszczenie napisu greckiego wyraźnie wskazywało na źródła takiej instytucji.

Świątynia Sybilli, Puławy

To w Grecji bowiem powstały pierwsze muzea, które jednak pełniły nieco inną funkcję, niż rozumiemy to dzisiaj. Były to muzejony, czyli domy muz. W zależności od tego, co było w nich przechowywane, muzejony nazywano skarbcami, gliptotekami (rzeźby), pinakotekami (obrazy) lub daktyliotekami (kamee i gemmy). W 490 roku p.n.e. po bitwie pod Maratonem w Delfach stworzono skarbiec pamiątek po bitwach i ważnych wydarzeniach. Był on poddawany regularnym konserwacjom. Z innych przykładów warto przytoczyć wyspę Samos z jej skarbcem oraz Pergamon i jego zbiory pamiątek.

Świątynia Sybilli, Puławy, fot. nplp.pl

Zbiory przechowywane w świątyni Sybilli stanowiły część kolekcji Czartoryskich. Księżna Izabela kupowała polskie pamiątki narodowe, relikwie i zabytki w różnych miejscach Europy. Ideą muzeum miało być przedstawienie historii Polski od jej założenia po czasy współczesne i wzbudzanie dumy narodowej. Czasy przełomu XVIII i XIX wieku były niezwykle trudne dla Polski osłabionej rozbiorami, wojną polsko-rosyjską, powstaniem kościuszkowskim. Księżna Izabela miała poczucie misji i była wielką patriotką. Opinie na jej temat są dzisiaj różne. Jako żona Adama Czartoryskiego, któremu zawdzięczamy dzisiaj podstawy polskiej historiografii, miała liczne romanse, między innymi z królem Stanisławem Augustem Poniatowskim, posłem rosyjskim Mikołajem Repninem, czy księciem de Lauzun. Nie możemy jednak kwestionować tego, że w Puławach stworzyła podwaliny pod polskie muzealnictwo, a jej kolekcja stała się osią, wokół której powstało Muzeum Czartoryskich w Krakowie.

Domek Gotycki, Puławy, fot. nplp.pl

• Info
• Lista artykułów

» Anna Cirocka

Historyk sztuki, interesuje się sztuką renesansu włoskiego, dziejami religii przedchrześcijańskiej Europy oraz antyczną i renesansową teorią sztuki. Prowadzi bloga annacirocka.blogspot.com. Mieszka w Gdańsku.

• Trzy Gracje — piękno od Antyku do Klasycyzmu - 28 grudnia 2019
• Piero della Francesca „Zmartwychwstanie” - 8 sierpnia 2019
• Simone Martini „Maestà” - 2 czerwca 2019
• Andrea del Verrocchio – portret wielokrotny. Odbicia, naśladownictwo, recepcja - 25 kwietnia 2019
• Masaccio „Trójca Święta” - 31 marca 2019
• Ambrogio Lorenzetti „Alegoria dobrych i złych rządów” - 10 marca 2019
• Gian Lorenzo Bernini „Porwanie Prozerpiny” - 25 lutego 2019
• Eleonora di Toledo – wielka mecenaska sztuki, która wpłynęła na losy Florencji - 13 stycznia 2019
• Mona Lisa. Historia florentynki, która osobiście znała Leonarda da Vinci - 11 listopada 2018
• Michał Anioł i jego „Dawid”. Symbol Florencji i arcydzieło rzeźbiarskie - 8 lipca 2018