„Znałem Malczewskiego od bardzo dawna, ale z tych lat wyraźnie go pamiętam. Drobny i szczupły, delikatnej, bardzo harmonijnej budowy, rozprostowany zawsze hardo i sztywny w karku, zdecydowany w lekkich, młodzieńczych prawie ruchach. Wysoko sklepione, niemal naprzód wysunięte czoło, łysa, jak gdyby pionowo postawiona, ale szlachetnie zaokrąglona czaszka. Czarne, duże, szeroko jak u dziecka otwarte oczy, oczy zmęczone, jak gdyby patrzące gdzieś w dal, jak gdyby1 nie widzące, a takie machinalnie czujne… W długich, nerwowych palcach drży papieros”2.
Jacek Malczewski, Autoportret z kwiatem ostu | 1911, własność prywatna, obecnie depozyt w Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, fot. P. Rogólski
Słowa Adama Heydla chyba najpełniej oddają faktyczny wygląd mistrza. Porównując zdjęcie artysty z jego malarskim wyobrażeniem siebie samego, trudno jest rozpoznać w tym szczupłym, drobnym mężczyźnie potężnego rycerza sztuki, który dumnie wypina pierś w obronie twórczych ideałów. Wobec malarstwa Jacka Malczewskiego trudno pozostać obojętnym. Obecny właściwie w każdej z większych polskich kolekcji muzealnych, doceniany już od wielu lat przez kolekcjonerów prywatnych, jest nieodłącznym elementem, ba – filarem bogatego krajobrazu malarstwa polskiego.
Jacek Malczewski | ok. 1910, fotografia ze zbiorów Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu
