Niczym egipski obelisk lub amerykański wieżowiec wyrosła przed nami kilkunastometrowa świetlna fontanna. Jeden z eksponatów z paryskiej Wystawy Światowej z 1925 roku. Co prawda egiptomania w pełni rozwinęła się dopiero trzy lata wcześniej wraz z odkryciem grobowca Tutanchamona, natomiast schodkowe drapacze chmur, tak charakterystyczne dla krajobrazu nowojorskiego Manhattanu jeszcze nie powstały – ale już widzimy, że umysł mistrza po raz kolejny w pełni wyraził swoją epokę. Autorem owej fontanny jest sam René Lalique, którego w poprzednim artykule: „René Lalique – mistrz transparentnych niuansów” poznaliśmy jako wprawnego jubilera – nowatora, czołowego złotnika doby secesji. To właśnie lata 20. XX wieku możemy uznać za ponowne twórcze narodziny tego artysty. Dziś odkryjemy go jako kreatora szkła użytkowego, który ponownie z sukcesem połączył talent artystyczny z drygiem przedsiębiorcy.

René Lalique, Les Sources de France | 1925, fot. Corning Museum of Glass, Cmog.org

Minęło siedem lat od zakończenia Wielkiej Wojny. Odbywa się druga w tym stuleciu Wystawa Światowa Arts décoratifs, już nie tak bogata i pełna splendoru jak ta z 1900 roku. Nie wszystkie kraje biorą w niej udział, zrezygnowali chociażby projektanci ze Stanów Zjednoczonych, uznając, że nie mają twórczości godnej nowej epoki¹. Wystawę uznaje się za niezwykle istotną dla rozwoju stylu art déco, którego początków upatruje się już w pierwszym dziesięcioleciu stulecia. To właśnie wtedy można podziwiać rozwój malarstwa kubistów i fowistów, a także orientalizm w strojach projektowanych przez Paula Poireta i przepych kostiumów i scenografii Baletów Rosyjskich Diagilewa. To właśnie w tym czasie René Lalique rezygnuje z tworzenia biżuterii i poświęca się drugiej pasji, topieniu i kształtowaniu szkła użytkowego.

René Lalique, Delfiny | 1912, fot. dzięki uprzejmości Marty Norenberg

René Lalique, Wazon ze szkła opalizującego | XIX/XX wiek, Muzeum Sztuki w Łodzi

Pierwsze eksperymenty ze szkłem René rozpoczął już pod koniec XIX wieku. A wszystko zaczęło się w przydomowej pracowni, gdzie działał w starożytnej technice pâte de verre stosowanej już przez egipskich rzemieślników w V wieku p.n.e. Formę ulepioną z gliny wypełniał sproszkowanym szkłem zmieszanym z topnikiem. Szklana pasta, topiąc się w wysokiej temperaturze, wypełniała formę i nabierała przestrzennych kształtów, dając efekt matowej, nieprzezroczystej powierzchni². Po przeprowadzce do Clairefontaine niedaleko Rambouillet w 1905 roku, gdzie wynajął małą fabrykę z czterema pracownikami, Lalique mógł rozpocząć prawdziwą przygodę ze szkłem. To właśnie tam powstały pierwsze dekoracje architektoniczne, jak drzwi z motywem szyszek prowadzące do paryskiej siedziby artysty. Również w tej pracowni zaczął stosować drugą starożytną technikę, czyli cire perdue, odlewanie na wosk tracony³. Modele tworzył z wosku, następnie otaczał je ogniotrwałym materiałem, na przykład gliną i wytapiał wosk. W tak powstałą formę wdmuchiwał gorące szkło, tworząc gotowy przedmiot. Czytaj dalej →