Złoty Pocałunek Klimta

Gadżety z Klimtem

W ostatnich latach zaczęła panować „moda na Klimta”. Widać to szczególnie w Wiedniu. W sklepach z pamiątkami znajdziemy wazony, filiżanki, parasole i inne gadżety z motywami obrazów tego malarza zapełniające całe półki. Do ozdabiania pamiątek najczęściej wykorzystuje się motyw z najsłynniejszego obrazu tego austriackiego malarza pt. Pocałunek. Gustav Klimt stworzył coś nadzwyczaj oryginalnego, w dużej mierze odbiegającego od dotychczasowych standardów panujących w malarstwie portretowym.

Długa kolejka do kasy biletowej budynku Górnego Belwederu w Wiedniu (część Österreichische Galerie Belvedere), gdzie prezentowany jest na co dzień ów obraz, to zwykły, codzienny widok. Myślę, że przede wszystkim właśnie dla Pocałunku ustawiają się te tłumy, choć są tam także eksponowane inne wybitne dzieła europejskiego malarstwa i rzeźby.

Górny Belweder w Wiedniu

Podczas naszej wizyty w Górnym Belwederze trzy poziomy tego wielkiego pałacu z salami wystawowymi zapełnione są zwiedzającymi z całego świata. Najbardziej ciasno jest jednak w jednej, niedużej sali, gdzie na ścianie o powierzchni około 80 metrów kwadratowych, wymalowanej czarną farbą, wisi tylko jeden obraz — Pocałunek. Promienieje z dala złotem, kontrastując z ciemną ścianą. Tylko przy tym dziele w całym muzeum ustawiono strażnika w czarnym garniturze ze słuchawką w uchu. Fotografii na pewno się tam nie zrobi. Tam w ogóle nie wolno używać kamer i aparatów, choć widzieliśmy takich, co próbowali i nawet im się udało, ale nie było to w sali z Pocałunkiem.

Gustav Klimt, Pocałunek | 1907–1908, Österreichische Galerie Belvedere, Wiedeń

Obraz został stworzony przez artystę w tzw. „złotym okresie” jego twórczości, obejmującym lata 1903-1910. W tym czasie powstały także i inne dzieła zdobione złotymi mozaikami, w tym jeden z najsłynniejszych portretów — Portret Adele Bloch-Bauer. Pocałunek pokazano w 1908 roku na wielkiej wystawie. Obraz został od razu zakupiony przez wiedeńską Galerię Belvedere. Był to fenomen — niedawno ukończone dzieło od razu trafiło do najważniejszego muzeum kraju. Inspiracją dla tworzenia w tym stylu stała się podróż Klimta do Włoch, do Rawenny, gdzie zapoznał się z gatunkiem sztuki pochodzącym spoza kręgu europejskiego — mozaiką. Efekt światła, jaki daje ten styl, zauroczył artystę. Od dzieciństwa zafascynowany złotnictwem, teraz zaczyna używać tego materiału w połączeniu z farbą. Pocałunek jest przykładem wszystkiego, co w dotychczasowej twórczości artysty jest charakterystyczne. Jest w nim złoto, motyw mozaiki, piękno, erotyka oraz bliskość dwojga ludzi.

Gdy mężczyzna i kobieta zbliżają się do siebie, jest to moment, w którym nie zwracają już uwagi na to, co ich otacza. Artysta oddaje to wspaniale formą, kształtem i kolorem. Na ukwieconej łące on obejmuje ją czule, a ona podnosi ku niemu głowę wyczekując pocałunku. Scena jest niezwykle wzruszająca, pokazuje więź łączącą dwoje ludzi. Dzieło to jest także obrazem symbolicznym, jeśli przyjrzymy się motywom na ubiorze kobiety i mężczyzny. Jej suknia ozdobiona została obłymi, okrągłymi formami, jego strój pełny jest motywów kanciastych i kwadratowych, te dwie różniące się kształtami formy, symbolizują odmienne płcie. Najważniejsze są jednak złączone głowy, otoczone emocjonalną aurą, której bezpośrednio nie widzimy, ale patrząc na obraz — wyczuwamy. To one oraz ręce i stopy wynurzające się z bogato zdobionych szat, jako jedyne są w tym obrazie realistyczne¹.

Jak wiemy z życiorysu Klimta, prowadził on bogate życie erotyczne. Dlatego warto spróbować rozpoznać postać modelki pozującej do tego obrazu. Czy to któraś z jego licznych kochanek o rudych włosach, w których gustował? Zapewne tak, niemniej tożsamości owej kobiety nie udało się badaczom ustalić. Wspominano o dwóch bliskich artyście paniach, Emilii Flöge i Adeli Bloch-Bauer. Możemy tylko przypuszczać, że na pewno nie była to jakaś przypadkowa modelka, jakich wiele przeszło przez pracownię artysty. Takie dzieło zasługiwało na kogoś szczególnego i bliskiego sercu malarza, i tak zapewne było.

Według zdecydowanej większości historyków sztuki Pocałunek jest największym osiągnięciem w całej twórczości Gustava Klimta, a nawet jednym z najsłynniejszych obrazów w dziejach światowego malarstwa.

Tekst i zdjęcia: Leszek Lubicki

Gustav Klimt, Pocałunek, 1907-1908 rok
technika/materiał: olej, złocenie/płótno,
wymiary: 180 × 180 cm
Österreichische Galerie Belvedere, Wiedeń

• Info
• Lista artykułów

» Leszek Lubicki

Pasjo­nat sztuki, lecz zawo­dowo z nią nie zwią­zany. Nasz ese­ista, zain­te­re­so­wany malar­stwem pol­skim przełomu XIX/XX wieku, czyli tym okresem, który Maria Poprzęcka nazwała „Szczęśliwą godziną”. A pisze, bo lubi.

• Muzeum Pałac Herbsta w Łodzi. 10 dzieł, które warto znać - 26 marca 2021
• Młodopolska chłopomania. 8 obrazów, w których się zakochasz - 21 lutego 2021
• Leon Wyczółkowski „Kopanie buraków” - 8 października 2020
• Jak szlachcic szlachcica czekanem zabił. Historia zamknięta w ramie obrazu - 24 lipca 2020
• Białe gacie w tarapacie! Czyli Zabójstwo króla Przemysła w Rogoźnie według Jana Matejki - 24 czerwca 2020
• Muzeum Narodowe w Poznaniu. 10 dzieł, które warto znać - 2 maja 2020
• Muzeum Narodowe w Warszawie. 10 dzieł, które warto znać - 12 kwietnia 2020
• Muzeum Narodowe w Krakowie. 10 dzieł, które warto znać - 5 kwietnia 2020
• Władysław Podkowiński i jego tajemniczy ogród - 3 stycznia 2020
• Józef Chełmoński „Bociany” - 25 kwietnia 2019