O czym chcesz poczytać?

  • Słowa kluczowe

  • Tematyka

  • Rodzaj

  • Artysta

 •  2721   •  11 kwietnia 2021

William Blake „Noc radości Enitharmon”

Przekaż nam 1.5%. Wesprzyj naszą edukacyjną misję »

William Blake, Noc radości Enitharmon, ok. 1795,
akwarela, tusz, papier, 11 × 58 cm,
Tate Britain, Londyn

William Blake, The Night of Enitharmon’s Joy, Hecate, sztuka angielska, malarstwo, Niezła Sztuka

William Blake, Noc radości Enitharmon (Hekate) | ok. 1795, Tate, Londyn

Romantyczni artyści przeciwstawiali się oświeceniowym założeniom, większą uwagę przykładali do uczuć i wyobraźni. Fascynowali się ludowymi wierzeniami, nadprzyrodzonymi zjawiskami i fantastycznymi postaciami. Ważną rolę w ich twórczości odgrywał także mistycyzm.

Za jednego z prekursorów angielskiego romantyzmu uznaje się Williama Blake’a. Artysta urodził się 28 listopada 1757 roku w Londynie, gdzie spędził większość życia. Był synem średnio zamożnego pończosznika. Już jako dziecko wykazywał malarski talent, dzięki czemu rodzice posłali go do szkoły rysunku. William miał wtedy zaledwie dziesięć lat. Jego zainteresowanie rysunkiem szło w parze z zainteresowaniem rytownictwem, więc w wieku piętnastu lat zaczął pobierać nauki w warsztacie rytowniczym Henry’ego Basire’a. W tamtym czasie tego zawodu nie darzono szczególnym szacunkiem. Rytownictwo traktowano jak podrzędną profesję, a artyści, którzy zajmowali się tym rzemiosłem, mieli utrudniony wstęp do Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych.

Mimo tych społeczno-artystycznych trudności po kilku latach William Blake nie tylko zaczął prowadzić własny warsztat rytowniczy, ale dostał się też do Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych. Miało to miejsce w 1779 roku. Młody artysta buntował się przeciwko oświeceniowym regułom i ogólnie przyjętym koncepcjom sztuki, próbował tworzyć oryginalne dzieła na własnych zasadach. Często zdarzało się, że ilustracje, które wykonywał na zlecenia, były odrzucane przez zleceniodawców. Niektórzy twierdzili, że prace Blake’a są zbyt dziwaczne, śmiałe, za bardzo wychodzą poza schematy społecznie akceptowanej sztuki.

Można uznać, że artysta odrzucał wartości wszelkiej nauki, jednak wykształcenie miało dla niego istotne znaczenie. Blake próbował rozwijać się we własnym zakresie. Uczył się języków starożytnych i starał się tłumaczyć klasyczne dzieła z języka greckiego, łacińskiego i hebrajskiego. Sam zaczął pisać poematy, ballady i pieśni. Interesował się też okultyzmem, alchemią i spirytualizmem, a nawet twierdził, że miewa mistyczne wizje, które znajdowały ujście w jego dziełach plastycznych i literackich.

Narodziny Enitharmon

William Blake, Catherine Blake, żona malarza, szkic, Niezła Sztuka

William Blake, Catherine Blake | ok. 1805, Tate, Londyn

Zafascynowanie tajemniczymi zjawiskami i światem szeroko pojętej duchowości przyczyniło się do stworzenia przez Blake’a własnej mitologii, pełnej fantastycznych postaci, wizjonerskich objawień i dziwacznych opowieści. Jedną z głównych, kobiecych bohaterek mitologii Blake’a była Enitharmon, której artysta poświęcił swój namalowany w 1795 roku obraz Noc radości Enitharmon. Prawdopodobnie inspiracją do stworzenia postaci była żona malarza – Catherine Blake.

Imię Enitharmon jest połączeniem słów zenith, które oznacza zenit, oraz harmony, tłumaczonego jako harmonia. W mitologii Blake’a Enitharmon jest żoną Losa i matką Orca. W pewnym momencie bohaterka opuszcza rodzinę i zaczyna sprawować władzę nad światem. Jako władczyni Enitharmon próbuje zbudować nowy porządek i wprowadzić sztywne zasady regulujące miłość i pożądanie, jednak jej niewłaściwe decyzje przyczyniają się do upadku ludzkości. Oniryczny charakter wizji zbliża dzieło Blake’a do malarstwa Johanna Heinricha Füssliego, z którym się zresztą znali i przyjaźnili.

Obraz Blake’a wypełniają fantastyczne postacie o symbolicznym znaczeniu. Siedząca po prawej stronie bohaterka to Enitharmon. Ma podkulone, skrzyżowane nogi, ale widać, że jest odziana w długą czarną suknię. Czarne są również jej włosy. Prawą dłoń ułożyła na księdze, która może być jedną z ksiąg magicznych. Mitologicznej bogini towarzyszy między innymi osioł zjadający oset, roślinę o symbolicznym znaczeniu. W Biblii oset jest symbolem świata poza rajem. Poza tym oset traktowano też dawniej jako symbol potępienia.

Blake zapełnił swoją mitologię dziwnymi stworzeniami, które wyrastały wprost z jego wyobraźni. Wokół Enitharmon na obrazie można także dostrzec sowę, symbolizującą tutaj fałszywą mądrość, nietoperza o głowie kota i krokodyla. Enitharmon miała łączyć w sobie pierwiastek żeński i męski. Ten androgeniczny wizerunek podkreślają umieszczone za plecami bogini nagie postacie kobiety i mężczyzny.

Hekate?

Postać Enitharmon bardzo często utożsamia się z Hekate, grecką boginią związaną z magią, ciemnością i podziemnym światem. Hekate była jedną z bohaterek Szekspirowskiego Makbeta, który w drugiej połowie XVIII wieku znów cieszył się popularnością. Zwierzęta towarzyszące Enitharmon i Hekate występują również w dramacie Szekspira. W XIX wieku zaczęto tytułować dzieło Blake’a jako Hekate, co wymuszało określoną interpretację. Jednak w 1990 roku historyk sztuki Gert Schiff zaproponował, aby, intepretując Noc radości Enitharmon, odwoływać się tylko do mitologii stworzonej przez angielskiego artystę. Według Schiffa Enitharmon reprezentuje nie tylko tajemnicę, ale także upadłą naturę i ograniczenia seksualne. Przedstawiona na obrazie postać bohaterki więzi znajdujących się za nią kobietę i mężczyznę, którzy są reprezentantami ludzkości. Enitharmon służą nocne stworzenia – sowa, nietoperz zawieszony nad jej głową i osioł, który według Schiffa symbolizuje ignorancję.

Twórczość Blake’a, zarówna plastyczną, jak i literacką, wypełnia symbolika, którą trudno jednoznacznie zinterpretować. Podobnie jest z dziełem Noc radości Enitharmon. Artysta stworzył własną filozofię mistyczną i próbował przedstawiać ją w swojej sztuce. Jego niezwykła wyobraźnia wyprzedzała ówczesne założenia artystyczne, przez co nie spotykał się ze zrozumieniem odbiorców. Blake’a uważano za ekstrawertyka, a jego fascynacja mistycznymi objawieniami i światem fantastycznym przyczyniła się do nadania mu przydomka „Szalony Blake”. Czesław Miłosz nazywał Blake’a wręcz „poetą furii”.

bibliografia, artykuły o sztuce, niezła sztuka

Bibliografia:
1. Ackroyd P., Blake, tłum. E. Kraskowska, Poznań 2016.
2. Konopacki A., William Blake, Warszawa 1987.

Artykuł sprawdzony przez system Antyplagiat.pl

fleuron niezła sztuka pipsztok

Dziękujemy Ci, że czytasz nasze artykuły. Właśnie z myślą o takich cudownych osobach jak Ty je tworzymy. Osobach, które lubią czytać i doceniają nasze publikacje. Wszystko, co widzisz na portalu jest dostępne bezpłatnie, a ponieważ wkładamy w to dużo serca i pracy, to również zajmuje nam to sporo czasu. Nie mamy na prowadzenie portalu grantu ani pomocy żadnej instytucji. Bez Waszych darowizn nie będziemy miały funduszy na publikacje. Dlatego Twoje wsparcie jest dla nas bardzo ważne. Jeśli lubisz czytać niezłosztukowe artykuły – wesprzyj nas.
Dziękujemy Ci bardzo, Joanna i Dana, założycielki Fundacji Niezła sztuka

A może to Cię zainteresuje:

» Agata Dobosz

Absolwentka twórczego pisania i edytorstwa, magister antropologii literatury, teatru i filmu. Interesuje się kulturą szeroką pojętą, szczególnie sztuką i literaturą XIX i XX wieku. Nie wyobraża sobie dnia bez książki, muzyki, kilku obrazów i sportu.

Portal NiezlaSztuka.net prowadzony jest przez Fundację Promocji Sztuki „Niezła Sztuka”. Publikacje finansowane są głównie dzięki darowiznom Czytelników. Dlatego Twoja pomoc jest bardzo ważna. Jeśli chcesz wesprzeć nas w tworzeniu tego miejsca w polskim internecie na temat sztuki, będziemy Ci bardzo wdzięczni.

Wesprzyj »

Dodaj komentarz