„Rano wstaję koło ósmej, śniadanie, porządki i o dziewiątej zamykam się w ciemni do pierwszej, potem idę na obiad i ewentualne zakupy w drodze powrotnej, przeważnie koło trzeciej jestem już w domu, trochę odpocznę i znów zamykam się w ciemni do dziewiętnastej. W ciemni jest zupełna parnia, upał i duszno. (…) Potem wykańczam zdjęcia, daję na szkło, retuszuję itd. Koło dwunastej idę spać. (…) Wciąż mam poczucie, że muszę się spieszyć, bo jak mnie zabraknie, nikt tego nie zrobi i wszystko nic nie będzie warte”¹.

Przytoczone na wstępie zdania pochodzą z listu Zofii Rydet do jej przyjaciółki Krystyny Łyczywek. Maluje się z nich niesamowita witalność, determinacja, niezachwiana wiara w doniosłość przygotowywanego projektu. List napisany został 12 stycznia 1982 roku. Choć opisywana intensywność trybu życia na to nie wskazuje, to Rydet, gdy go pisze, ma już 70 lat i od mniej więcej trzech pracuje nad swoim najważniejszym dziełem – Zapisem Socjologicznym. Dlaczego jednak zaczęła tak późno? Aby odpowiedzieć sobie na to pytanie, musimy porzucić na jakiś czas Zapis i przyjrzeć się pierwszej połowie życia fotografki, tej nieartystycznej części.

Zofia Rydet, Fundacja im. Zofii Rydet, Kraków

Pośpiech, poczucie zapóźnienia oraz obawa przed przemijającym czasem stale przewijają się przez korespondencję fotografki. Na każdym kroku podkreśla, że zostało jej już niewiele życia, ale musi fotografować. Gdy nie siedzi w ciemni, jeździ po całym kraju, głównie po wsiach, i wykonuje zdjęcia polskim rodzinom. Chce utrwalić stary świat, odchodzący w zapomnienie z powodu gwałtownej modernizacji wsi. Zapewne gdy rozpoczynała swoją przygodę z Zapisem, nie podejrzewała, że starczy jej sił, aby wykonać około 27 tysięcy fotografii.

Czytaj dalej →