Zaczyn o Zofii i Oskarze Hansenach

Recenzja

… o „pastelowych” wizjach architektonicznych z miłością w tle

Reporter Zaczynu…, Filip Springer, to osiedlowy patriota, który chciał się dowiedzieć czegoś więcej o projektantach swojego „małego uniwersum”, jakim jest założenie architektoniczne Przyczółek Grochowski w Warszawie – o Oskarze i Zofii Hansenach. Nasz przewodnik sprawnie i cierpliwie porusza się po meandrach historii życia głównych bohaterów, ale czy tak sprawnie jak po Przyczółku Grochowskim? Co mu się udaje odkryć, gdzie doszperać, o co zdążyć zapytać?

Springer to obserwator-podglądacz, przez co jest nam bliski, a my jesteśmy bliżej opowiadanej przez niego historii, i dzięki czemu być może doprowadził do powstania pierwszego opracowania o zapomnianych architektach.

Jest to zaczyn o ludziach mądrych i posiadających zdolność oddzielenia tego, co złe, od tego, co dobre. Książka mówi bowiem nie tylko o architektach, ich dziełach, tych dokonanych (zrealizowanych) i niedokonanych, ale i o wielkich i małych czynach, błahostkach i drobnostkach dnia codziennego.

Oskar Hansen miał marzenia i zdolności architektoniczne niemieszczące się w żadnych ryzach. Do końca walczył o swoje przekonania i myśli. Na szczęście w tym wszystkim nie był sam. Widzimy przy nim postać tłumaczki i realizatorki jego/ich planów – Zofię Hansen. Śledząc losy małżeństwa, śledzimy cząstkę losów naszego kraju, Europy, świata. Przechodzimy przez zmieniające się ustroje, wojny, a z tym warunki, w jakich tworzy się nowe wizje miast, państw. Wkraczamy w świat założeń urbanistycznych i architektonicznych dawnych i nowych porządków. Nabywamy wiedzę historyczno-sztuczną o modernizmie u Le Corbusiera, Pierre’a Jeannereta czy o socrealizmie. Dotykamy intelektualnie i namacalnie teorii Hansena. Spotykamy się z relacjami ludzi, rodziny, przyjaciół, studentów na temat odwiecznego sporu możliwości intelektu, marzeń z ich realizacją.

„W stołówce przy bulwarze Saint-Germain poznaje rzeźbiarkę Alinę Szapocznikow i przyszłego historyka sztuki Ryszarda Stanisławskiego, malarzy Ludwikę Pinkusiewicz (Lutkę Pink), Kazimierza Zielenkiewicza, Jerzego Kujawskiego i przede wszystkim Lecha Kunkę”.

Te i inne postacie poznajemy, włócząc się po ulicach Paryża z Oskarem Hansenem, by dotrzeć do pracowni samego Fernanda Legera, Picassa… Wilno, Warszawa, Londyn, Świnoujście, Helsinki – to są przystanki, na których zatrzymujemy się na chwilę wraz z autorem. To z nim i poprzez niego dowiadujemy się o skandynawskich, zawiłych korzeniach Hansena, dziewczynie o jasnym warkoczu czy specjalnie skonstruowanym pomieszczeniu do chłodzenia… kisielu.

A wszystko to prowadzi nas do Formy Otwartej czy Linearnej Hansena. Poszukiwania idealnego punktu w architekturze oraz życiu – niebieskiego punktu. Bo tak jak niebieskie kartki książki tworzą chłodne podziały, tak owe poszukiwania prowadzą według Springera do chłodnego minimalizmu w skandynawskiej architekturze, krajobrazie, życiu, z których czerpał Oskar Hansen. Ten chłód został przełamany „ciepłym”, pastelowym błękitem paryskim, miłością…

Działalność Hansenów była wszechstronna. Od architektury, po malarstwo, rzeźbę, teksty teoretyczno-krytyczne. Nie do końca wszystko się im udało wdrożyć, ale czy chodziło o stworzenie, czy o tworzenie?

– recenzował Tomasz Holak, historyk sztuki

Filip Springer