Michael Thonet Krzesło nr 14, fot. www.moma.org
Michael Thonet przez lata eksperymentował, aby stworzyć pierwsze masowo produkowane krzesło, które można byłoby sprzedać za rozsądną cenę. Tak powstała ikona wszystkich krzeseł: numer 14. Kiedy w 1859 roku austriacki producent mebli Michael Thonet, skonstruował krzesło, które nazwał numer 14, chyba nikt, łącznie z samym producentem, nie sądził, że będzie to najsłynniejsze krzesło świata. Produkowane jest do dziś. Można je spotkać w kawiarniach i restauracjach. Wyróżnia się charakterystycznym giętym oparciem. Krzesło numer 14 składa się z 6–8 drewnianych elementów, klejonych i wzmocnionych wkrętami. Zaletą tej konstrukcji jest racjonalne zastosowanie materiałów – giętego drewna bukowego i plecionki rattanowej.
W połowie XIX wieku można było je kupić za cenę mniejszą niż koszt butelki średniej klasy wina. Z tego modelu korzystało wiele sław. Johannes Brahms grał swe kompozycje, siedząc właśnie na krześle numer 14. Lenin pisząc traktaty, także korzystał z projektu Thoneta. Również Le Corbusier doceniał ten mebel.
Nic więc dziwnego, że krzesło numer 14 zostało uwiecznione na wielu obrazach wybitnych artystów.
Samuel Hirszenberg, Hafciarka | 1893, Muzeum Pałac Herbsta (Oddział Muzeum Sztuki w Łodzi)
W 1888 roku austriacki rysownik i karykaturzysta Theo Zasche stworzył rysunek Johann Strauss II na balu dworskim, na którym muzycy z orkiestry siedzą właśnie na słynnych krzesłach Thoneta. Kilka lat później Henri de Toulouse-Lautrec namalował scenę w Moulin Rouge, gdzie w sposób charakterystyczny dla siebie pokazał życie nocnej kawiarni. W środkowej części obrazu widać krzesło numer 14.
Henri de Toulouse-Lautrec, W Moulin Rouge | 1892/95, Art Institute of Chicago, Chicago
W 1930 roku rosyjski malarz socrealistyczny Isaak Brodski stworzył obraz Lenin w Smolnym. Wódz rewolucji październikowej siedzi na tym obrazie w fotelu, a obok niego stoi krzesło austriackiego stolarza.
Ciekawostką jest, że w 2002 roku Austria wprowadziła do obiegu znaczek pocztowy z krzesłem Thoneta. Słynne krzesło można także zobaczyć w filmie Kabaret. Pojawia się w scenie ze śpiewająca i tańczącą Lizą Minnelli. Amerykański fotograf Bob Willoughby w 1960 roku sfotografował Marilyn Monroe na planie filmu Pokochajmy się. Obok Marilyn stoją krzesła numer 14.
Kadr z filmu Kabaret
Projekt Thoneta jest powszechnie uważany za klasykę wzornictwa. Został on doceniony przez wielu projektantów i architektów. Wspomniany już Le Corbusier tak powiedział o numerze 14:
„Nigdy nie było lepszej i bardziej eleganckiej konstrukcji i nigdy nie stworzono bardziej precyzyjnie wykonanego i praktycznego przedmiotu”.
Dziękujemy Ci, że czytasz nasze artykuły. Właśnie z myślą o takich cudownych osobach jak Ty je tworzymy. Osobach, które lubią czytać i doceniają nasze publikacje. Wszystko, co widzisz na portalu jest dostępne bezpłatnie, a ponieważ wkładamy w to dużo serca i pracy, to również zajmuje nam to sporo czasu. Nie mamy na prowadzenie portalu grantu ani pomocy żadnej instytucji. Bez Waszych darowizn nie będziemy miały funduszy na publikacje. Dlatego Twoje wsparcie jest dla nas bardzo ważne. Jeśli lubisz czytać niezłosztukowe artykuły – wesprzyj nas.
Dziękujemy Ci bardzo, Joanna i Dana, założycielki Fundacji Niezła sztuka
A może to Cię zainteresuje:
- Joseph Beuys i martwy zając w Düsseldorfie - 22 stycznia 2021
- Michael Thonet i jego kultowy numer 14, czyli krzesło wszystkich krzeseł - 14 grudnia 2020
- Van Gogh w sklepowej witrynie - 12 listopada 2020
- Skroń Dostojewskiego - 3 listopada 2020
Fascynuje mnie uniwersalność krzesła nr 14 Thoneta i jego trwały wpływ na świat designu. Ten przykład pokazuje, jak ważne jest tworzenie produktów, które są nie tylko funkcjonalne, ale także estetycznie atrakcyjne. Co mnie uderzyło w historii Thoneta, to jego innowacyjne podejście do produkcji mebli. Gięcie drewna bukowego i użycie plecionki rattanowej to były techniki pionierskie na tamte czasy. Te proste, ale innowacyjne rozwiązania, uczyniły krzesło numer 14 niezwykle efektywne pod względem kosztów, a co za tym idzie, dostępne dla szerokiej publiczności. Cieszę się, że wspomniałaś o wykorzystaniu krzesła Thoneta w sztuce i popkulturze. Jest to kolejny dowód na to, jak wielki wpływ ten prosty projekt miał na naszą kulturę. Ciekawa jestem, czy Thonet przewidział takie zastosowanie swojego krzesła, kiedy je projektował. Chciałabym również podkreślić wagę kontekstu historycznego dla rozwoju designu. Thonet żył i pracował w czasach, kiedy przemysł zaczynał dominować nad rzemiosłem. Jego krzesło to doskonały przykład, jak te zmiany wpłynęły na produkcję mebli. Krzesło numer 14, dzięki swojej masowej produkcji, stało się symbolem nowego społeczeństwa przemysłowego.