Artystyczne małżeństwa należą zapewne do nieprzeciętnych. Związek zorientowany wokół sztuki naznaczony bywa pasją połączoną z nieustannym odkrywaniem nowego, kreatywnością, twórczym poznawaniem i przekraczaniem siebie. Historia pokazuje, że dusze artystyczne wielokrotnie stanowiły dla siebie nawzajem inspirację. Sztuka, w różnych jej obszarach, stanowiła silny fundament również dla małżeństwa Teodora (1884–1972) i Wandy (1886–1978) Grottów.
Teodor Grott, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe
Teodor Grott pochodził z Częstochowy, a pierwszy kontakt ze sztuką umożliwił mu ojciec, Jan Nepomucen, malarz cechowy i autor obrazów religijnych, m.in. wizerunków Matki Bożej Jasnogórskiej. Studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod okiem m.in. Leona Wyczółkowskiego, z którym nawiązał serdeczną relację. Teodor darzył mistrza szacunkiem i podziwem, na co profesor odpowiadał sympatią, nazywając Grotta wśród znajomych swoim „najlepszym studentem”.
Leon Wyczółkowski, Portret Teodora Grotta | 1909, Muzeum Narodowe w Krakowie
Młody malarz związał życie na stałe z grodem Kraka, gdzie tworzył, wystawiał, uczestniczył w życiu artystycznym. Po II wojnie światowej pełnił funkcję dyrektora biura Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie oraz administratora Pałacu Sztuki. W 1931 roku wspólnie z Marcinem Samlickim, malarzem i grafikiem, założył w Krakowie stowarzyszenie artystyczne Grupa „Dziesięciu”.
Teodor Grott, Widok z Lido | 1908, Muzeum Narodowe w Krakowie
Teodor Grott, Głowa dziewczyny | 1910, Muzeum Sztuki w Łodzi
Teodor Grott spełniał się głównie jako malarz, grafik, rysownik. W początkowym etapie twórczości nawiązywał do sztuki młodopolskiej poprzez widoczną w martwych naturach secesyjną dekoracyjność, jak również impresjonistyczne spojrzenie (podpatrywanie natury z przypadkowego i zaskakującego punktu widzenia, fragmentaryczność i asymetryczność) ujęte w pejzażach, widokach wnętrz oraz aktach. Późniejsze poszukiwania w obszarze postimpresjonizmu i krakowskiego koloryzmu przyniosły m.in. syntetyzm formy, uproszczenie przedmiotu, płaską plamę barwną.
Najchętniej podejmowanym przez artystę tematem były kwiatowe martwe natury, a zwłaszcza bukiety róż umieszczane w ozdobnych wazonach na tle dekoracyjnych draperii.
Teodor Grott, Białe róże w japońskim wazonie | 1918, kolekcja prywatna
Tworzył ponadto portrety, pejzaże, widoki wnętrz, sceny rodzajowe oraz akty. Farby wodne (akwarela, gwasz, tempera) zdominowały uprawiane przez Teodora Grotta pozostałe techniki malarskie takie jak olej czy pastel. Zajmował się ponadto grafiką.
Teodor Grott, Wnętrze Kościoła Mariackiego | 1911, Muzeum Narodowe w Krakowie
Momentem niezwykle ważnym w życiu prywatnym i artystycznym Teodora było poślubienie w 1910 roku Wandy Kamienieckiej, humanistki o artystycznym zamiłowaniu i talencie organizacyjnym, absolwentki Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wydaje się, że to jej obecność pchnęła malarza w kierunku zakrojonych szeroko działań w obszarze rzemiosła artystycznego. W 1912 roku małżonkowie założyli i prowadzili w duecie wytwórnię Stylowe Kilimy Art. Pracowni Wandy Grott w Krakowie.
Warsztat kilimiarski Wandy i Teodora Grottów w Krakowie, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe
Teodor zajmował się projektowaniem tkaniny oraz prowadził nadzór artystyczny nad warsztatem, natomiast Wanda – będąca jego właścicielką – techniczny i administracyjny. Siedziba firmy GROT początkowo mieściła się przy ul. Kochanowskiego 26, później (od 1914) przy ul. Starowiślnej 10 (pracownia Teodora Grotta, a wcześniej Leona Wyczółkowskiego). Z małżeństwem współpracowało szereg znanych twórców, którzy wykonywali projekty dekoracyjnych tkanin, m.in. Włodzimierz Błocki, Kazimierz Chmurski, Ludwik Misky, Andrzej Pronaszko, Bogdan Treter. O popularności wyrobów wykonywanych w pracowni Grottów świadczy fakt, iż w pierwszej połowie lat 30. XX wieku otwarto jej filię w Warszawie, a wysoki poziom artystyczny tkanin doceniany był na licznych krajowych i zagranicznych wystawach sztuki użytkowej. W 1930 roku jury Salonu Dorocznego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie przyznało Wandzie Grott brązowy medal za twórczość kilimiarską.
Warsztat kilimiarski Wandy Grott w Krakowie, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe
Kilim proj. Teodora Grotta, Przed 1931, fot. dzięki uprzejmości antykwariatu Antiquo Modo, Antiquomodo.pl
Zmarli bezpotomnie. Ostatnie lata życia Wanda spędziła w Zakopanem z rodziną siostry. Mieszkała w willi Krzesanica zaprojektowanej przez szwagra, Zygmunta Ostafina, architekta i badacza podhalańskiego budownictwa ludowego.
Twórczość Teodora i Wandy Grottów można bliżej poznać na wystawie „Róże nie róże – oblicza sztuki Teodora i Wandy Grottów” prezentowanej w Muzeum Częstochowskim (aleja NMP 47) od 22 listopada 2021 do 20 lutego 2022 roku. Kurator wystawy: Agnieszka Świerzy
Bibliografia:
1. IX wystawa Dziesięciu, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Poznaniu, Poznań 1937.
2. Dobrowolski T., Nowoczesne malarstwo polskie 1764–1939, t. 3, Wrocław 1964.
3. Michałowska-Barłóg M.T., Kilimy polskie od XVIII do XX wieku: ze zborów Muzeum Narodowego w Poznaniu, Poznań 2008.
4. Malarstwo polskie od około 1890 do 1945 roku, w: Nowoczesne malarstwo polskie, red. Z. Gołubiew, oprac. S. Kozakowska, B. Małkiewicz, Kraków 1997.
5. Róże nie róże – oblicza sztuki Teodora i Wandy Grottów, katalog wystawy Muzeum Częstochowskiego, Częstochowa 2021.
6. Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających: malarze, rzeźbiarze, graficy, red. J. Maurin-Białostocka i in., t. 2, Wrocław 1975.
7. Schroeder A., Kilimy Grot, „Rzeczy Piękne” 1931, R. 10, nr 1–3.
8. Grott T., Wystawa Jubileuszowa. Malarstwo. Grafika. Rysunek, katalog wystaw Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, Kraków 1960.
Dziękujemy Ci, że czytasz nasze artykuły. Właśnie z myślą o takich cudownych osobach jak Ty je tworzymy. Osobach, które lubią czytać i doceniają nasze publikacje. Wszystko, co widzisz na portalu jest dostępne bezpłatnie, a ponieważ wkładamy w to dużo serca i pracy, to również zajmuje nam to sporo czasu. Nie mamy na prowadzenie portalu grantu ani pomocy żadnej instytucji. Bez Waszych darowizn nie będziemy miały funduszy na publikacje. Dlatego Twoje wsparcie jest dla nas bardzo ważne. Jeśli lubisz czytać niezłosztukowe artykuły – wesprzyj nas.
Dziękujemy Ci bardzo, Joanna i Dana, założycielki Fundacji Niezła sztuka
A może to Cię zainteresuje:
- Teodor i Wanda Grottowie – z pasji do sztuki - 12 września 2021
