Wyjątkowy jubileusz: 250. urodziny Caspara Davida Friedricha

Materiał powstał we współpracy z:

W 2024 roku obchodzimy wyjątkowy jubileusz – 250. urodziny Caspara Davida Friedricha, niemieckiego malarza romantycznego, który zasłynął dzięki swoim nastrojowym i melancholijnym pejzażom. Z tej okazji w czterech miastach w Niemczech – Dreźnie, Hamburgu, Berlinie i Greifswaldzie – zaplanowano szereg wydarzeń i atrakcji mających uczcić okrągłe urodziny artysty. Sprawdziliśmy, które miejsca warto odwiedzić.

Albertinum, Caspar David Friedrich, niezła sztuka

Albertinum i Caspar David Friedrich, Wielki rezerwat w pobliżu Drezna, fot. © Michael R. Hennig (DML-BY)

Greifswald – tam, gdzie wszystko się zaczęło

Gerhard von Küngelgen, Portret Caspara Davida Friedricha, Niezła Sztuka

Gerhard von Kügelgen, Portret Caspara Davida Friedricha | ok. 1810–1820, Hamburger Kunsthalle, Hamburg

Greifswald, miasto położone na niemieckim wybrzeżu Morza Bałtyckiego, początkowo może wydawać się niepozorny. Jest to jednak miejsce szczególne – to tutaj 5 września 1774 roku na świat przyszedł Caspar David Friedrich. W rodzinnym mieście pobierał pierwsze lekcje rysunku i malarstwa, a później, choć związał dorosłe życie z Dreznem, często wracał w ukochane zakątki, w których szukał spokoju i wytchnienia.

Ponad 200 lat później Greifswald stanowi serce obchodów związanych z rocznicą urodzin romantycznego artysty. Świętowanie jubileuszu rozpoczęto już w styczniu 2024 roku – ceremonią otwarcia w katedrze św. Mikołaja, gdzie Friedrich został ochrzczony. Średniowieczny kościół wybudowany w XIII wieku w stylu północnoniemieckiego gotyku ceglanego powinni odwiedzić miłośnicy architektury. Do katedry św. Mikołaja zaproszono Ólafura Elíassona, jednego z najbardziej uznanych współczesnych artystów, słynącego ze swoich poetyckich instalacji, który zaprojektował kolorowe witraże. Gotyckie okna świątyni w Greifswaldzie wypełnia teraz czerwone, żółte i niebieskie szkło, przez które wpadają promienie słońca. Elíasson przyznał, że przed zaprojektowaniem witraży uważnie studiował twórczość Friedricha i podczas ich tworzenia inspirował się przede wszystkim obrazem Grób Ulricha von Huttena z 1823 roku. Niezwykłą grę świateł w katedrze można podziwiać od 7 kwietnia.

Caspar David Friedrich, grób, grobowiec, Ulrich von Hutten, malarstwo romantyczne, niezła sztuka

Caspar David Friedrich, Grób Ulricha von Huttena | ok. 1823/1824, Schlossmuseum, Stadtschloss Weimar, Weimar

Caspar David Friedrich, Ólafur Elíasson, Greifswald, niezła sztuka

Witraż Okno dla poruszającego się światła projektu Ólafura Elíassona w katedrze św. Mikołaja w Greifswaldzie | 2024, fot. Jens Ziehe, dzięki uprzejmości artysty

Caspar David Friedrich, Ruiny kościoła w Oybin, niezła sztuka

Caspar David Friedrich, Ruiny kościoła w Oybin | 1812, Hamburger Kunsthalle, Hamburg

W kwietniu w Greifswaldzie zostanie także otwarta wystawa prac Friedricha. W Pommerschen Landesmuseum będzie można podziwiać najwybitniejsze obrazy artysty, takie jak Skały kredowe na Rugii czy Łąki w pobliżu Greifswaldu, a także jego rysunki. W czerwcu kolejna wystawa zaprezentuje dzieła nie tylko Friedricha, lecz również jego przyjaciół, m.in. Johanna Gotfrieda Quistorpa, pierwszego nauczyciela Caspara.

Kwintesencją jubileuszu Friedricha w Greifswaldzie ma być… wielkie przyjęcie urodzinowe, które odbędzie się 5 września na rynku. W programie przewidziano wydarzenia teatralne i muzyczne. Punktem kulminacyjnym będzie tort.

Świętowanie w muzeach

Nie tylko Greifswald rozpieszcza miłośników twórczości Friedricha swoimi jubileuszowymi atrakcjami. W Hamburgu, Dreźnie i Berlinie zaplanowano trzy spektakularne wystawy. Pierwsza wystawa Caspar David Friedrich. Kunst für eine neue Zeit (pol. Caspar David Friedrich. Sztuka na nowy czas) odbyła się w Hamburger Kunsthalle i trwała od 15 grudnia 2023 roku do 1 kwietnia 2024 roku. Ekspozycja spotkała się z ogromnym zainteresowaniem i okazała się prawdziwym sukcesem – odwiedziło ją 335 tysięcy osób, a bilety wyprzedały się na miesiąc przed jej zakończeniem.

DEU, Hamburg, 2023, „Kunst für eine neue Zeit” – Caspar David Friedrich Ausstellung in der Hamburger Kunsthalle, Copyright photo: Fred Dott

Jeśli komuś nie udało się dotrzeć do Hamburga, niech powstrzyma łzy i chwyta kalendarz, by zanotować, że 19 kwietnia otworzyła się wystawa Caspar David Friedrich. Unendliche Landschaften (pol. Caspar David Friedrich. Nieskończone krajobrazy) w Alte Nationalgalerie Staatliche Museen w Berlinie. Zobaczymy tam około sześćdziesięciu obrazów i pięćdziesięciu rysunków Friedricha ze zbiorów niemieckich i zagranicznych, w tym kultowego Mnicha nad brzegiem morza. Wystawa potrwa do 4 sierpnia 2024 roku.

Caspar David Friedrich, Mnich nad morzem, sztuka niemiecka, romantyzm, Niezła Sztuka

Caspar David Friedrich, Mnich nad morzem | 1808–1810, Alte Nationalgalerie, Berlin

Caspar David Friedrich, Skały kredowe na Rugii, romantyzm, sztuka niemiecka, Niezła Sztuka

Caspar David Friedrich, Skały kredowe na Rugii | 1818, Kunst Museum Winterthur, Winterthur

Caspar David Friedrich, Morze lodu, romantyzm, sztuka niemiecka, Niezła Sztuka

Caspar David Friedrich, Morze lodu | 1823–1824, Hamburger Kunsthalle, Hamburg

Warto przyjechać też do Drezna, miasta, w którym malarz spędził ponad czterdzieści lat życia. Państwowe Zbiory Sztuki w Dreźnie zapraszają na wystawy Caspar David Friedrich. Wo alles begann (pol. Caspar David Friedrich. Gdzie wszystko się zaczęło) w Albertinum (od 24 sierpnia 2024 roku do 5 stycznia 2025 roku) i Kupferstich-Kabinett (od 24 sierpnia do 17 listopada 2024 roku).

Caspar David Friedrich, Kupferstich Kabinett Dresden, Drezno, niezła sztuka

Szkice i rysunki Caspara Davida Friedricha w Kupferstich-Kabinett Dresden, fot. © Sven Döring (DML-BY)

W Albertinum będziemy mogli przede wszystkim podziwiać Friedricha jako twórcę pejzaży, w których w sposób romantyczny, a więc nieco tajemniczy i melancholijny, ukazywał związki człowieka ze światem natury, a także motywy religijne. Prace niemieckiego malarza zostaną skonfrontowane z dziełami mistrzów, którzy go inspirowali. Zobaczymy m.in. obrazy Jakoba Ruisdaela czy Claude’a Lorraina, ale też artystów współczesnych Friedrichowi, co pozwoli lepiej zanurzyć się w twórczości pejzażystów i malarstwie romantycznym.

Caspar David Friedrich, Pejzaż, sztuka niemiecka, niezła sztuka

Caspar David Friedrich, Wielki rezerwat w pobliżu Drezna | 1832, Albertinum – Galerie Neue Meister, Staatliche Kunstsammlungen, Drezno

Z kolei w Kupferstich-Kabinett (pol. Gabinecie Miedziorytów) w Residenzschloss w Dreźnie zostaną zaprezentowane rysunki Friedricha, które wyróżniają się nie tylko niezwykłą dbałością o detale, lecz także poruszającą uczuciowością. Kupferstich-Kabinett pokaże również prawdziwą perełkę – rękopis Friedricha, w którym można przeczytać jego rozważania na temat teorii sztuki.

Dla uzupełnienia muzealnych ekspozycji warto zajrzeć na specjalnie stworzoną z okazji jubileuszu stronę internetową: Cdfriedrich.de, na której znajdziemy kilka ciekawostek o Friedrichu i zapoznamy się z jego dziełami.

Odkrywanie Drezna i jego okolic w duchu slow

Na twórczość Friedricha i wybór podejmowanej przez niego tematyki z pewnością miały wpływ jego sposób życia i upodobania. Malarz był skrytym introwertykiem prowadzącym skromne życie. Lubił ciszę i odosobnione miejsca, a w ich poszukiwaniu często wyruszał na samotne wędrówki. Uwielbiał góry (zwłaszcza Karkonosze), wyspę Rugię i krajobrazy z rzekami, które stanowiły dla niego najważniejsze źródła inspiracji. Tak bardzo upodobał sobie widok Łaby, że zamieszkał w jej pobliżu, przy ulicy An der Elbe (pol. Nad Łabą) 33 w Dreźnie. Drezno było kolejnym znaczącym miejscem dla Friedricha – wybrał to miasto na swoją małą ojczyznę, w której spędził najlepsze lata twórcze. Przy okazji jubileuszu związanego z rocznicą 250-lecia urodzin malarza warto nie tylko na nowo odkryć jego obrazy i zachwycić się nimi, lecz także odwiedzić zakątki bliskie sercu artysty i ślady pamięci o nim, jak pomnik poświęcony jego pamięci.

Wolf-Eike Kuntsche, pomnik pamięci Caspara Davida Friedricha, Caspar David Friedrich, pomnik, rzeźba, Brühlschen Terrasse wurde, Sven Döring, Drezno, niezła sztuka

Wolf-Eike Kuntsche, pomnik pamięci Caspara Davida Friedricha, | 1990, Brühlschen Terrasse wurde, fot. © Sven Döring (DML-BY)

Możemy zajrzeć do Kreuzkirche (Kościoła św. Krzyża), gdzie 21 stycznia 1818 roku Friedrich poślubił Christinę Caroline Bommer, młodszą od niego o prawie dwadzieścia lat. Ceremonia odbyła się o siódmej rano, pojawiło się na niej tylko kilka osób. W tym kościele małżeństwo ochrzciło także trójkę swoich dzieci. Możemy również przejść się na ulicę Terrassenufer, która za czasów Friedricha nazywała się, jak już wspomniano, An der Elbe (pol. Nad Łabą). To właśnie przy tej ulicy, pod numerem 33, artysta zamieszkał wraz z rodziną. Dziś już nie ma budynku, który był ich domem, ale mimo to warto rozejrzeć się po okolicy, szukając śladów obecności malarza i inspirujących go widoków. Później możemy skierować się na Trinitatisfriedhof (pol. Cmentarz św. Trójcy), na którym Friedrich został pochowany w 1840 roku.

grób, Caspar David Friedrich, niezła sztuka

Z tym miejscem wiążą się dwie ciekawostki. Pierwsza jest taka, że na płycie nagrobnej znalazła się literówka – zamiast „Caspar” widnieje „Kaspar”. Drugą ciekawostką natomiast jest fakt, że piętnaście lat przed śmiercią artysta uwiecznił wejście na ten cmentarz na swoim obrazie pt. Cmentarz.

Ciekawym puntem wycieczki z pewnością będzie Kügelgenhaus – Museum of Dresden Romanticism (pol. Dom Kügelgena – Muzeum Romantyzmu w Dreźnie), który w XIX wieku stanowił centrum spotkań romantycznych twórców, m.in. właśnie Caspara Davida Friedricha i Johanna Wolfganga Goethego. Obecnie w muzeum możemy przejść przez dziewięć sal, w których zapoznamy się z kulturowym i historycznym znaczeniem romantyzmu w Dreźnie.

Kügelgenhaus, Muzeum Romantyzmu, Caspar David Friedrich, Drezno, niezła sztuka

Wędrówka śladami Friedricha nie mogłaby być pełna bez romantycznego spaceru brzegiem Łaby, podczas której polecamy zahaczyć o Brühlsche Terrasse (pol. Tarasy Brühla). To idealna przestrzeń, aby pozwolić sobie na chwilę spokojnego wytchnienia po intensywnym zwiedzaniu i obcowaniu ze sztuką, ale przede wszystkim postarać się ujrzeć oczami malarza miejsca i krajobrazy, które tak go pociągały, że starał się je zakląć na zawsze w swoich dziełach.

Caspar David Friedrich, Widok na dolinę Łaby, Sztuka Niemiecka, Romantyzm, Niezła Sztuka

Caspar David Friedrich, Widok na dolinę Łaby | 1807, Albertinum – Galerie Neue Meister, Staatliche Kunstsammlungen, Drezno

Szczegółowe informacje na temat obchodów jubileuszu Caspara Dawida Friedricha dostępne są na stronie Drezna i Krainy Łaby:
www.visit-dresden-elbland.de/pl/caspar-david-friedrich

Artykuł sprawdzony przez system Antyplagiat.pl

Dziękujemy Ci, że czytasz nasze artykuły. Właśnie z myślą o takich cudownych osobach jak Ty je tworzymy. Osobach, które lubią czytać i doceniają nasze publikacje. Wszystko, co widzisz na portalu jest dostępne bezpłatnie, a ponieważ wkładamy w to dużo serca i pracy, to również zajmuje nam to sporo czasu. Nie mamy na prowadzenie portalu grantu ani pomocy żadnej instytucji. Bez Waszych darowizn nie będziemy miały funduszy na publikacje. Dlatego Twoje wsparcie jest dla nas bardzo ważne. Jeśli lubisz czytać niezłosztukowe artykuły – wesprzyj nas.
Dziękujemy Ci bardzo, Joanna i Dana, założycielki Fundacji Niezła sztuka

A może to Cię zainteresuje:

Info
Lista artykułów

» Agata Dobosz

Absolwentka twórczego pisania i edytorstwa, magister antropologii literatury, teatru i filmu. Interesuje się kulturą szeroką pojętą, szczególnie sztuką i literaturą XIX i XX wieku. Nie wyobraża sobie dnia bez książki, muzyki, kilku obrazów i sportu.