Serdeczne podziękowania dla Fundacji im. Zofii Rydet
za pomoc w zilustrowaniu artykułu.
Zofia Rydet, fot. B. Augustyński, © Fundacja im. Zofii Rydet, Kraków / Zofiarydet.com
Zofia Rydet fotografią zajęła się stosunkowo późno, bo po czterdziestce. Z amatorki szybko stała się profesjonalistką. Swoje opus magnum zaczęła realizować, gdy zbliżała się do siedemdziesiątki – dziś jej Zapis socjologiczny widnieje na Polskiej Liście Krajowej Programu UNESCO Pamięć Świata. Bez wątpienia była znakomitą dokumentalistką – jednak nie tylko. Spróbujemy pokazać mniej znane, bardziej liryczne oblicze Zofii Rydet. Zaprosimy Was do Świata uczuć i wyobraźni, czyli serii jej niezwykłych fotomontaży.
Nawiązujące do tradycji surrealizmu metaforyczne kompozycje nie pasują do wyobrażenia o fotografce, która w historii polskiej, europejskiej (jak chce Urszula Czartoryska1), a także światowej2 funkcjonuje przede wszystkim jako dokumentalistka, autorka monumentalnego Zapisu socjologicznego. Jednak to tylko pozory. Przyglądając się fotomontażom ze Świata uczuć i wyobraźni, nie sposób nie dostrzec motywów i tematów konsekwentnie realizowanych w całej twórczości artystki. Wszystkie dzieła Rydet mówią o człowieku, przemijaniu, kruchości świata i miłości. Zmienia się jedynie technika, forma, ale nie treść.
Zofia Rydet, z cyklu Świat uczuć i wyobraźni, seria Zagłada | 1968–1975, fot. Fundacja im. Zofii Rydet, Kraków / Zofiarydet.com
- O umiejscowieniu artystki i jej Zapisu socjologicznego na mapie fotograficznej Polski i Europy w: Zofia Rydet. Zapis socjologiczny 1978–1990, red. W. Nowicki, Gliwice 2016, s. 7. ↩
- Notka biograficzna Zofii Rydet napisana przez Karolinę Ziębińską-Lewandowską znalazła się w anglojęzycznej publikacji wydawnictwa Thames&Hudson prezentującej historię fotografii z perspektywy kobiet. W artykule wspomniano także o fotomontażach, lecz za główne dzieło uznano Zapis socjologiczny. Do napisania tej książki zaproszono historyczki sztuki z całego świata, a wśród fotografek znalazły się również artystki z Polski: Wanda Chicińska, Jadwiga Golcz, Janina Mierzecka, Zofia Chomętowska, Fortunata Obrąpalska, Natalia LL, Anna Beata Bohdziewicz; zob. A World History of Women Photographers, red. L. Lebart, M. Robert, Londyn 2022. ↩
