M I G A W K A Z W Y S T A W Y:
Nad morzem mgieł. Stanisław Baj, Rafał Borcz
Organizator: Galeria Miejska bwa w Bydgoszczy
Czas trwania: 23 listopada 2021 – 16 stycznia 2022
Kurator: Danuta Pałys
Stanisław Baj, Rzeka Bug | 2016, fot. Agata Ciołek // Rafał Borcz, Zatoka Victoriniego | 2015, fot. dzięki uprzejmości artysty
Tytuł wspólnej wystawy Stanisława Baja i Rafała Borcza w Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy nawiązuje do znanego dzieła niemieckiego romantyzmu – Wędrowiec nad morzem mgły. Autor obrazu – Caspar David Friedrich w swoim doświadczeniu obcowania z naturą wskazywał na potrzebę samotności. Przebywanie w bliskości z naturą, postrzeganą z perspektywy konkretnego miejsca na ziemi, wytycza również drogę malarstwu Stanisława Baja i Rafała Borcza.
Stanisław Baj, wernisaż wystawy Nad morzem mgieł. Stanisław Baj, Rafał Borcz, fot. T. Zieliński
Rafał Borcz, wernisaż wystawy Nad morzem mgieł. Stanisław Baj, Rafał Borcz, fot. T. Zieliński
Samo miejsce traktowane jest przez nich jako obiektywny punkt obserwacji natury, który pozwala na odkrywanie jej tajemniczości i majestatu, a przez to również na poznawanie samego siebie. Rafał Borcz wspomina o niedostępnym, odciętym od świata miejscu, położonym w Bieszczadach, które od trzydziestu lat jest inspiracją dla jego malarstwa. Powtarzające się motywy, jak: jezioro z pojedynczym rzędem drzew, z pozostawioną na brzegu łódką, klucze odlatujących ptaków, wataha wilków, siedząca na gałęzi sowa – tworzą rozpoznawalną dla Rafała Borcza „ikonografię”.
Widok wystawy Nad morzem mgieł. Stanisław Baj, Rafał Borcz, fot. T. Zieliński
Artystę interesuje wyrażanie zmienności zjawisk natury, pór roku, próba oddania trudnej do określenia godziny dnia – tuż przed zapadającym zmierzchem lub wschodem słońca. Wyciszone pejzaże Rafała Borcza – o bardzo subtelnym rysunku – malowane są w pracowni, jako medytacja nad otaczającą rzeczywistością.
Widok wystawy Nad morzem mgieł. Stanisław Baj, Rafał Borcz, fot. T. Zieliński
Widok wystawy Nad morzem mgieł. Stanisław Baj, Rafał Borcz, fot. T. Zieliński
Widok wystawy Nad morzem mgieł. Stanisław Baj, Rafał Borcz, fot. D. Gackowski
Z kolei płótna Stanisława Baja – zakładane szeroko, szybkimi, pionowymi pociągnięciami pędzla – z założenia rodzą się w plenerze – od wielu lat w tym samym miejscu – na niewielkim kawałku ziemi położonym nad Bugiem, w pobliżu Dołhobrodów.
Widok wystawy Nad morzem mgieł. Stanisław Baj, Rafał Borcz, fot. D. Gackowski
Powstają z zachwytu nad przyrodą, ale też z potrzeby poszukiwania uniwersum. W swych wielokrotnie powtarzanych widokach rzeki artysta w swobodny sposób przechodzi niekiedy do abstrakcji – monochromatyczna, prawie czarna powierzchnia płótna ożywiona zostaje jedynie delikatnym błyskiem światła.
Wernisaż wystawy Nad morzem mgieł. Stanisław Baj, Rafał Borcz, fot. D. Gackowski
Pomimo odmiennych koncepcji artystycznych obydwu malarzy zarówno u Stanisława Baja jak i Rafała Borcza znaleźć można to samo refleksyjne spojrzenie na naturę, z jednej strony budzącą zachwyt i skłaniającą do kontemplacji, a z drugiej – wywołującą grozę – nieokiełznaną.
/Danuta Pałys
Wernisaż wystawy Nad morzem mgieł. Stanisław Baj, Rafał Borcz, fot. D. Gackowski
Stanisław Baj.
Niemożliwe jest namalowanie rzeki
Stanisław Baj, Rzeka Bug | 2016, fot. Agata Ciołek
Tafla wody rzecznej w nieustannym ruchu jest materią niepodobną do żadnej innej materii świata. Z dala od dosłowności, obserwując i malując, w milczącym skupieniu staram się zgłębić istotę tego żywiołu; koloru, światła, nastroju, charakteru i cech struktury niezwykłego poruszenia tafli płynącej wody.
Stanisław Baj, Rzeka Bug 2020, fot. Agata Ciołek
Stanisław Baj, Rzeka Bug 2020, fot. Agata Ciołek
Jest skrzyżowaniem nici czasu z człowiekiem gdy przekracza jej nurt z jednego brzegu na drugi. Piony odbić w wodzie dzikich zarośli i nieba przekreśla idealnie pozioma kreska nazywająca ruch jej materii tworząc symbolicznie oś świata. Spokojnie pulsujące żywe lustro rzecznej wody odbija i przygląda się temu co na zewnątrz, ukazuje urodę i tajemnicę własnej głębi.
Słowa, nawet ciekawe, celne, prawdziwe, są stratą dla mojego malarstwa i dla mnie; wydają się bezużyteczne. Staram się czerpać z milczenia – szukać równowagi, ciszy, spokoju, bezwzględnej przejrzystości, czystości przekazu. Uwolnić się od samego siebie, od stresu, od niedobrego napięcia z poczuciem niewiedzy, jak namalować Rzekę, jak tego dokonać. Z nadzieją, że namalowanie małej historii jednej skromnej kreski nazywającej płynącą wodę rzeki, może dać mi na to szanse, rzeka i malarstwo podpowie trafną formę.
Stanisław Baj Rzeka Bug | 2014, fot. Agata Ciołek
Stanisław Baj, Rzeka Bug | 2018, fot. Agata Ciołek
Stanisław Baj, Rzeka Bug, fot. dzięki uprzejmości artysty
Stanisław Baj – urodzony w 1953 w Dołhobrodach nad Bugiem na Podlasiu. Studia w latach 1972-1978 na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie pod kierunkiem profesorów: Michała Byliny, Jacka Siennickiego i Ludwika Maciąga. Dyplom z wyróżnieniem uzyskał w pracowni prof. Ludwika Maciąga. Od 1982 dydaktyk na ASP w Warszawie. W latach 2005-2012 prorektor ds. studenckich i naukowych. Obecnie jest profesorem Wydziału Malarstwa macierzystej uczelni i prowadzi pracownię dyplomującą malarstwa dla studentów od II do V roku. Mieszka we wsi Dołhobrody nad Rzeką Bug. Autor ponad 100 wystaw indywidualnych w kraju i za granicą. Uczestniczył w ponad 100 wystawach zbiorowych. Prace artysty znajdują się w zbiorach muzeów polskich oraz w kolekcjach prywatnych w kraju i za granicą. Artysta wystawia głównie malarstwo i rysunek. Początkowo malował sceny rodzajowe inspirowane życiem wsi i naturą. Od lat 80. XX w. jego twórczość to pejzaż, głównie rzeka Bug oraz portret. Obrazy mają cechy uniwersalne a zarazem symboliczne, zwłaszcza liczne portrety matki artysty oraz zakola dzikiej rzeki Bug, malowane wprost z natury, od realistycznych po abstrakcyjne. Jest laureatem prestiżowej nagrody im. Kazimierza Ostrowskiego za rok 2019, przyznanej przez Okręg Gdański ZPAP.
Rafał Borcz.
Miejsce, do którego wracam
Rafał Borcz, Zatoka Victoriniego | 2015, fot. dzięki uprzejmości artysty
Maluję to, czego mi brak. Moje obrazy są swego rodzaju ucieczką od otaczającej mnie rzeczywistości. Ich wewnętrzna ekspresja staje się odwrotnie proporcjonalna do zawirowań, klaustrofobiczności, nerwowego tempa i przekłamanych perspektyw codziennego życia. Stąd panująca w nich cisza, a także równowaga i stabilność układów kompozycyjnych. Kieruje mną mocna potrzeba bycia w świecie, który maluję. Nad każdym obrazem pracuję długo, nieraz przez kilka miesięcy. Lubię być pod jego wpływem, krążyć po jego orbicie. Z tego czerpię energię, ale też wewnętrzne wyciszenie i spokój. Malowanie daje mi poczucie szczęścia. Doświadczenie skrawka dzikiej natury najpierw na małym cyplu u wejścia zatoki, a potem przed sztalugą w pracowni, wycisza zgiełk rzeczywistości. Pozwala zobaczyć porządek w chaosie i wieczne trwanie w zmienności świata. Wtedy właśnie przez kurz i mgłę przeciera się światło sensu.
Rafał Borcz, Zatoka węża | 2009, fot. dzięki uprzejmości artysty
Rafał Borcz, Dwie olchy | 2012, fot. Rafał Borcz
Rafał Borcz, Brzozy | 2021
Rafał Borcz, Olchy, noc | 2020, własność prywatna, fot. Rafał Borcz
Obraz może być oknem, przez które to światło przenika do naszej codzienności. Malowanie to również silna potrzeba dzielenia się – to, że obraz staje się ważny dla drugiego człowieka, nadaje mojej pracy najgłębszy sens. Siła oddziaływania obrazu nie tkwi w tym, co on przedstawia, ani nawet w tym, do czego nas tematycznie odnosi – jego siłą jest ta obecność innej rzeczywistości, zaledwie niejasno przeczuwalnej. Obraz jest ciszą. Ważne jest to, o czym milczy. I do czego nas jego milczenie odnosi.
Rafał Borcz, Lecąca sowa | 2015, fragment, fot. Rafał Borcz
Rafał Borcz – jest absolwentem Wydziału Malarstwa na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie w 1999 r. otrzymał dyplom z wyróżnieniem w pracowni malarstwa prof. Leszka Misiaka. Obecnie na macierzystej uczelni prowadzi Pracownię Rysunku. Artysta ma na koncie kilkanaście wystaw indywidualnych, a także uczestniczył w kilkudziesięciu zbiorowych. W 2000 r. otrzymał Stypendium Twórcze Miasta Krakowa, a pięć lat później Stypendium Fundacji Grazella. W 2001 został laureatem Grand Prix 35. Ogólnopolskiego Konkursu Malarstwa „Bielska Jesień”. Na tym samym biennale zdobywał też dwukrotnie Nagrodę Publiczności, w 2005 regulaminowe wyróżnienie, oraz w 2013 r wyróżnienia Gazety Wyborczej i Artinfo.pl. W 2007 r. Borcz otrzymał 1. Nagrodę na XXI Festiwalu Malarstwa Współczesnego w Szczecinie. Niezależnie od tego artysta był nagradzany i wyróżniany także na innych konkursach praz pokazach (m.in. „Obraz Roku”, „Triennale Grafiki Polskiej”, „Lexmark European Art. Prize”, „Animalis”) . Zajmuje się malarstwem, rysunkiem, rzeźbą i fotografią.
Nad morzem mgieł. Stanisław Baj, Rafał Borcz »
Organizator: Galeria Miejska bwa w Bydgoszczy
Kurator: Danuta Pałys
Okres trwania: 23 listopada 2021 – 16 stycznia 2022
Materiał pochodzi z katalogu wystawy:
Nad morzem mgieł. Stanisław Baj, Rafał Borcz »
