Anton van Dyck „Portret Emmanuela Filiberta Sabaudzkiego”

Antoon/Anton Van Dyck, Portret Emmanuela Filiberta Sabaudzkiego, ok. 1624
olej na płótnie, 126 × 99,6 cm
Dulwich Picture Gallery, Londyn

Antoon/Anton Van Dyck, Portret Emmanuela Filiberta Sabaudzkiego, ok. 1624 olej na płótnie, 126 × 99,6 cm Dulwich Picture Gallery, Londyn

Portret autorstwa van Dycka, przedstawiający jednego z wicekrólów Sycylii, pomógł tej postaci nie odejść w zapomnienie.

Ten mało znaczący władca o dynastycznych koligacjach umiera bezpotomnie na panującą wówczas zarazę dżumy w Palermo. Wcześniej jednak zamawia portret u podróżującego po Włoszech, cenionego portrecisty władców i arystokracji. Barokowe dzieło jest wzbogacone o symbole gloryfikujące potęgę i władzę. Imponujący portret Emmanuela Filiberta to swoista propaganda. Monarcha ubrany jest w zbroję, co jest oznaką wojskowego dowództwa. Jej heroizująca funkcja dodaje mężczyźnie prestiżu oraz podkreśla jego królewską godność. Kolejnymi, powielonymi symbolami władzy są pozostałe części zbroi – hełm z bogatym pióropuszem i rękawica leżąca na stole zasłanym czerwoną, więc królewską materią. Uzbrojenie Emmanuela, typ dekoracyjnej szpady dworskiej zawieszonej na lewym boku i muszkiet w prawej ręce to dowody nie tylko na jego waleczność, lecz także na szlacheckie pochodzenie. Zacieniona kolumna po prawej stronie Emmanuela również pełni dwie funkcje: to dekor i symbol władzy.

Bogato zdobiona, emaliowana w złote wzory ceremonialna zbroja stanowi kunszt rzemiosła oraz pole do popisu dla malarza. Kolejnymi częściami stroju monarchy są mankiety i wspaniała kryza okalająca szyję. Spod pancerza wyłania się złota suknia – rodzaj męskich krótkich spodni, poniżej których widzimy nogi odziane w białe pończochy. Twarz portretowanego jest jasna, uróżowiona, a zaczepne spojrzenie skierowane jest wprost na widza. Fryzura, bródka i hiszpański wąsik odzwierciedlają ówczesną modę.

Portret jest efektowny, bardzo dekoracyjny i ciekawy ikonograficznie, ale przy całym swoim majestacie psychologicznie nikły. Mamy tu cechy malarstwa flamandzkiego wzbogaconego o wpływy hiszpańskie i włoskie. Jest to wynik podróży van Dycka, jego spostrzeżeń oraz wymagań zamawiającego.

Lubisz nas czytać? Wesprzyj nas »

Anton van Dyck (1599–1641) był flamandzkim malarzem, uczniem samego Rubensa. Znany jest głównie jako portrecista, lecz malował również sceny religijne i mitologiczne. W latach 1622–1627 przebywał we Włoszech, a w roku 1632 osiadł na stałe w Anglii jako nadworny malarz Karola I. Właśnie z jego podróży po Sycylii w roku wielkiej zarazy pochodzi portret Emmanuela Filiberta Sabaudzkiego, Wielkiego Admirała Hiszpanii, kawalera maltańskiego, księcia di Oneglia, Prela i Maro, wicekróla Sycylii i admirała Kastylii, władcy będącego całe swe życie na służbie u królów Hiszpanii.

Bibliografia:
Portret. Funkcja, forma, symbol, red. Marczak-Krupa A., Warszawa 1990.
Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. Kubalska-Sulkiewicz K., Warszawa 2007.

Dziękujemy Ci, że czytasz nasze artykuły. Właśnie z myślą o takich cudownych osobach jak Ty je tworzymy. Osobach, które lubią czytać i doceniają nasze publikacje. Wszystko, co widzisz na portalu jest dostępne bezpłatnie, a ponieważ wkładamy w to dużo serca i pracy, to również zajmuje nam to sporo czasu. Nie mamy na prowadzenie portalu grantu ani pomocy żadnej instytucji. Bez Waszych darowizn nie będziemy miały funduszy na publikacje. Dlatego Twoje wsparcie jest dla nas bardzo ważne. Jeśli lubisz czytać niezłosztukowe artykuły – wesprzyj nas.
Dziękujemy Ci bardzo, Joanna i Dana, założycielki Fundacji Niezła sztuka