„Dwie są bowiem melancholie: jedna jest z mocy, druga ze słabości; pierwsza jest skrzydłami ludzi wysokich, druga kamieniem ludzi topiących się”.
J. Słowacki, Anhelli
Wlastimil Hofman, Eloe nad zwłokami Anhellego | 1917, Muzeum Okręgowe w Lesznie
W dzisiejszej praktyce językowej słowo „melancholia” łączone, a nawet utożsamiane jest ze smutkiem, apatią, przygnębieniem, posępnym nastrojem, niechęcią do życia czy stanem głębokiej depresji. Takie ujęcie nie oddaje jednak w pełni złożoności tego zjawiska. Melancholia jest fenomenem bytu jednostki ludzkiej, jest sposobem odbioru i reakcji na otaczający ją świat. Może określać typ charakterologiczny, stały rys osobowości człowieka (mówimy wtedy o melancholiku), może być nastrojem, który „przychodzi i odchodzi”, i jako taka znana jest każdemu, w różnych momentach jego życia, w końcu może przybrać wymiar chorobowy – depresji.
