Berlinka to zwyczajowa nazwa ikonograficznego archiwum przedwojennego Muzeum Żydowskiego w Berlinie. To świadectwo świata, którego już nie ma. Niezwykły zbiór umożliwia lepsze poznanie przedwojennego żydowskiego życia. Postała aplikacja oraz portal, które umożliwią dostęp do ponad 3000 zdigitalizowanych kart. Jest to wspólny projekt Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce oraz Żydowskiego Instytutu Historycznego.
Aplikacja DELET
Czym jest Berlinka?
Doskonale zachowana Berlinka została przekazana do ŻIH w 1951 roku i jest jednym z najciekawszych oraz najcenniejszych zbiorów znajdujących się w posiadaniu Stowarzyszenia ŻIH i Żydowskiego Instytutu Historycznego.
Herbert Sonnenfeld, Peter Fingesten. Siostry | przed 1938, Żydowski Instytut Historyczny (kolekcja Berlinka), Warszawa
W kilkudziesięciu kartonowych pudłach przechowywany jest prawdziwy skarb – plansze, na których umieszczane były reprodukcje i fotografie, a także oryginalne dzieła artystów. Każda plansza jest też opatrzona krótkim opisem. Dzięki programowi DELET II będziemy mogli ponowne odkryć artystyczne życie przedwojennej społeczności żydowskiej, które bezpowrotnie przepadło.
Maria Orska, fot. Becker & Maaß (zakład fotograficzny) | 1920-1930, Żydowski Instytut Historyczny (kolekcja Berlinka), Warszawa
Chociaż Muzeum Żydowskie w Berlinie istniało stosunkowo krótko, to jego funkcjonowanie było ważnym etapem w rozwoju kultury żydowskiej. Muzeum zostało otwarte 24 stycznia 1933 roku przy berlińskiej Oranienburger Straße 31, a w swoich zbiorach posiadło kolekcję sztuki oraz depozytów tamtejszej gminy żydowskiej. Było ono pierwszą na świecie instytucją gromadzącą zbiory nie tylko związane z historią Żydów, ale też dzieła współczesnych artystów żydowskich. Pomimo stopniowego wykluczania Żydów z niemieckiego życia kulturalnego po dojściu do władzy partii narodowosocjalistycznej, muzeum udało się pozostać centrum spotkań społeczności żydowskiej aż do 10 listopada 1938 roku. Wtedy władze III Rzeszy zdecydowały o zamknięciu instytucji. Część depozytów wróciła do swoich właścicieli, inne zostały oddane zagranicznym instytucjom kultury. Wielu dzieł sztuki po wojnie nie udało już się odnaleźć.
Oscar Miestchaninoff, Mężczyzna w kapeluszu | 1922–1938, Żydowski Instytut Historyczny (kolekcja Berlinka), Warszawa
Wolkowsky (?), Amazonka | przed 1938, Żydowski Instytut Historyczny (kolekcja Berlinka), Warszawa
Wśród nich możemy wymienić uważane obecnie za zaginione dzieło Samuela Hirszenberga Wychodźcy (znane też jako Golus). W kolekcji muzeum znajdowały się nie tylko rzeźby i obrazy. Berlinka to także bardzo obszerny zbiór grafik, przedmiotów kultu, obiektów sztuki ludowej, a także monet oraz medali. Te zbiory zainteresują więc zarówno miłośników sztuki, którzy na portalu Delet będą mogli zapoznać się m. in. z dziełami Marca Chagalla, jak i np. entuzjastów historii architektury, ponieważ odnajdą liczne zdjęcia – często nieistniejących już – budynków.
Aplikacja Delet – łatwiejszy dostęp do zbiorów
Plansze Berlinki zostaną udostępnione w najwyższej jakości w portalu Delet oraz w Centralnej Bibliotece Judaistycznej. Zbiory zostaną uzupełnione o materiały edukacyjne oraz wirtualne oprowadzania kuratorskie. Projektowi towarzyszyć będą warsztaty dla naukowców, edukatorów, uczniów oraz studentów. Planowane są także dalsze prace nad aplikacją mobilną, która daje użytkownikom dostęp do wszystkich zgromadzonych w portalu Delet, a w przyszłości będzie oferować także spacery tematyczne. Aplikację można pobrać w Google Play i Apple.
Aplikacja umożliwia dostęp do najważniejszych i najciekawszych zbiorów Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce i Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma.
W aplikacji Portal Delet Online można zobaczyć Archiwum Ringelbluma - zbiór dokumentów, fotografii i dzieł sztuki stworzony w konspiracji w getcie warszawskim, by dokumentować Zagładę oraz poznać jedną z największych Europejskich kolekcji dzieł sztuki żydowskiej ocalonej z Zagłady. Dzięki aplikacji można obejrzeć unikatową kolekcję „Berlinka”, czyli ikonograficzne archiwum Muzeum żydowskiego w Berlinie.
Dodatkowo aplikacja daje możliwość korzystania ze spacerów tematycznych po żydowskiej Warszawie, a specjalne warsztaty umożliwiają zdobycie wiedzy na temat dziedzictwa, kultury i historii Żydów Polski i Europejskich.
Marie Dillon, fot. Helene Mrozowsky | przed 1938, Żydowski Instytut Historyczny (kolekcja Berlinka), Warszawa
Autor nieznany, Leopold Bernstamm w atelier | 1906 (?), Żydowski Instytut Historyczny (kolekcja Berlinka), Warszawa
Portal Delet
Delet (hebr. drzwi) to portal prezentujący najcenniejsze zbiory znajdujące się w posiadaniu SŻIH i ŻIH. Jest elementem wieloletniego Programu Oneg Szabat, mającego na celu upowszechnienie spuścizny członków grupy Oneg Szabat: Podziemnego Archiwum Getta Warszawy. Misją portalu jest dotarcie do wszystkich zainteresowanych historią i kulturą żydowską. Delet to nie tylko cyfrowe repozytorium umożliwiające oglądanie zbiorów, lecz także zaawansowane technologicznie narzędzie do tworzenia materiałów edukacyjnych, wirtualnych lekcji i spacerów kuratorskich na podstawie zasobów zgromadzonych w Centralnej Bibliotece Judaistycznej. Delet to świetne narzędzie do zapoznania się zarówno z kluczowymi informacjami o historii i kulturze żydowskiej, jak i mniej znanymi szczegółami i ciekawostkami dotyczącymi zbiorów ŻIH.
Zdjęcie z pierwszej Olimpiady Machabejskiej w Tel Awiwie, fot. nieznany | 1932, Żydowski Instytut Historyczny (kolekcja Berlinka), Warszawa
Projekt Berlinka jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, w ramach programu Kultura Cyfrowa.
 |
 |
 |
 |
