Lucky kunst, rozkwit i upadek young british art

Recenzja

Koniec romantyczności

Ta książka to ogrom skondensowanej wiedzy przekraczającej możliwości jednostki, wymagającej nadto współdziałania, badania różnych dyscyplin. Jest próbą badawczą z pogranicza różnych sztuk. Dotyka świadomości podstaw artystycznych danych czasów, by ukazać nasz czas. Synteza sztuk, jakiej dokonał autor na przykładzie Young British Art, stanowi dla śmiałego widza swoiste ćwiczenie interdyscyplinarne z zakresu humanistyki.

Już sam wstęp to „genotyp” – genetyczny początek tego, co nieuniknione we współczesnych sztukach wizualnych. Gregor Muir w bezczelny i egoistyczny, ale pewny siebie i swoich dokonań sposób pisze o roli, jaką odegrał w „byciu i niebyciu” Młodej Sztuki Brytyjskiej. Jawi nam się Muir w początkach kariery nie jako kurator czy muzealnik z wieloletnim stażem czy dokonaniami, lecz jako romantyczny francuski włóczęga prosto z opowiadań Baudelaire’a. Przyznaje się do tego i przez to staje nam się bliższy. Czytelnik dzięki temu wyznaniu kroczy razem z nim przez Londyn „lat minionych”, by zarazem stać się świadkiem narodzin nowych porządków w sztuce.

Jest to też bardzo osobista książka. Nasz przewodnik dokonuje pewnego rodzaju spowiedzi. Mamy więc Londyn przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, „prowincjonalny i zaściankowy”, jak stwierdza Muir. Tak, ten Londyn – stolica dzisiejszej sztuki z Tate Modern na czele – w latach młodości autora książki jawi mu się jako „kraina”, w której sztuka nie ma już nic do powiedzenia. Rzeczywiście, wiodącym państwem wówczas były Stany Zjednoczone, z Nowym Jorkiem jako największym ośrodkiem twórczym – dającym wenę, możliwości, bezkresne rzesze galerii sztuki. Wielką Brytanię wyprzedzały też Niemcy ze swoimi ugrupowaniami artystycznymi czy restauracjami i barami, jak Paris Bar, Chelsea Hotel.

Wkraczamy w ciężki okres gospodarczy dla Wielkiej Brytanii – rządy Margaret Thatcher, przemiany ustrojowe i reformy. W tym wszystkim powstaje Młoda Sztuka Brytyjska jako bunt, odprysk młodych gniewnych na brak możliwości. Muir sam jest tego przykładem. Jako student uczelni artystycznej głównie zwiedza miasto. Szemrane dzielnice i portowe doki. Alkohol, narkotyki – wszystko to plus artystyczna wolność, jaką się cieszy Goldsmiths Collage, uświadamiają mu, co dzieje się w kraju i do czego on sam chce dążyć.

Omawiana książka to nie tylko opis „White cube”, w której odbyła się wystawa „Freeze”, czy wielkie nazwiska, jak Hirst, Jopling, Saatchi, Lane… To przede wszystkim wielki powrót sztuki brytyjskiej na należne jej miejsce.

W pompatyczny, ale i humorystyczny sposób przedstawia nam to Gregor Muir. Poznajemy smaczki i smutki wielkich artystów – przyjaciół kuratora. Poznajemy jego problemy finansowe i widzimy pomoc ze strony tych, którzy coś osiągnęli dzięki niemu i razem z nim. Podróżujemy od biennale w Wenecji po Hamburger Bahnhof w Berlinie razem z Young British Art.

To koniec romantyczności i narodziny nowoczesności.

– recenzował Tomasz Holak, historyk sztuki

Gregor Muir