Simone Martini „Zwiastowanie”

Simone Martini, Lippo Memmi, Zwiastowanie, 1333
tempera, złoto, drewno, 184 × 114 cm
Galleria degli Uffizi, Florencja

Simone Martini, Lippo Memmi, Zwiastowanie, Uffizi, Florencja, Niezła sztuka, historia sztuki, malarstwo włoskie

Simone Martini, Lippo Memmi, Zwiastowanie | 1333, Galeria Uffizi, Florencja

W XIV-wiecznych Włoszech obok szkoły florenckiej, zapoczątkowanej przez Giotta, rozwijała się szkoła sieneńska, na czele której stali Duccio di Buoninsegna, Simone Martini i Ambrogio Lorenzetti. Dwie słynne szkoły malarskie dały początek renesansowi.

Niewiele wiadomo o życiu Simone Martiniego. Był uczniem Duccia, który był dla niego wielką inspiracją. Wpływ na twórczość Martiniego miała także sztuka francuskiego gotyku. Malował głównie dla Sieny, ale tworzył również w Pizie, Asyżu, Neapolu i Awinionie, w którym, na dworze papieskim, spędził ostatnie lata życia. Właśnie w Awinionie Martini poznał Francesca Petrarkę, z którym się zaprzyjaźnił. Petrarka, włoski poeta, dziś jest znany głównie z sonetów miłosnych pisanych do Laury – z nich możemy się dowiedzieć, że Martini namalował portret ukochanej Petrarki, który poeta miał bardzo cenić. Niestety obraz zaginął.

Simone Martini zyskał sławę i uznanie jeszcze za życia, o czym świadczy łacińska inskrypcja zdobiąca grobowiec artysty: „Simone Martiniemu, najsławniejszemu ze wszystkich malarzy wszystkich czasów”. Za najlepsze i najbardziej reprezentatywne dzieło sieneńskiego malarza uznaje się Zwiastowanie, namalowane w 1333 roku dla kaplicy Sant’ Ansano. Święty Ansanus był patronem Sieny.

Pomimo że Zwiastowanie jest najsłynniejszym malowidłem Martiniego, to nieczęsto wspomina się, iż zostało ono stworzone przy pomocy innego artysty – Lippa Memmiego, ucznia i szwagra Martiniego. Przedstawiciel szkoły sieneńskiej ożenił się z Giovanną, siostrą swojego ucznia, w 1324 roku.

O sztuce Martiniego mówi się, że jest elegancka i wytworna, a przy tym nie brak jej subtelności i delikatności. To prawda. Patrząc na Zwiastowanie, nie można nie zauważyć miękkich linii i powabu w postaciach. Obraz przedstawia moment, gdy Archanioł Gabriel przybywa, by pozdrowić Najświętszą Marię Pannę i przekazać jej dobrą nowinę. Można odczytać płynące z jego ust słowa: „AVE (MARIA), GRATIA PLENA, DOMINUS TECUM” („Bądź pozdrowiona, pełna łaski, Pan z Tobą”).

Ambrogio Lorenzetti, Prezentacja w świątyni, sztuka religijna, sztuka włoska, Niezła Sztukanie, Uffizi, Florencja, Niezła sztuka, historia sztuki, malarstwo włoskie

Simone Martini, Lippo Memmi, Zwiastowanie detal | 1333, Galeria Uffizi, Florencja

W lewej ręce trzyma gałązkę oliwną, która symbolizuje pokój, prawa ręka podkreśla wypowiadane zdanie. Pojawienie się anioła zaskoczyło Maryję – trzymany w dłoni otwarty modlitewnik sugeruje, że przerwano jej czytanie. Młodziutka Panienka nie wydaje się zachwycona, wręcz przeciwnie – jej twarz wygląda na naburmuszoną, wzrok ma skierowany na podłogę, nawet nie chce patrzeć na przybysza. Jej sylwetka jest odchylona, wygięta na podobieństwo litery S, jakby chciała się bronić przed usłyszanymi wieściami. Historia sztuki, zdaje się, zna tylko jedno takie przedstawienie Zwiastowania, na którym Maryja nie przyjmuje postawy pełnej pokory i oddania, ale stara się okazać niezgodę na los, jaki jej się właśnie zsyła, jakąś buńczuczność, opór. Takie ukazanie Najświętszej Marii Panny było bardzo odważnym zamysłem artystycznym.

Pomiędzy postaciami widać złoty wazon z białymi liliami, symbolizującymi czystość i dziewictwo. Ponad bukietem małe cherubiny otaczają gołębicę, symbol Ducha Świętego. Trudno stwierdzić, gdzie dokładnie rozgrywa się przedstawiona scena, ale marmurkowa podłoga, złote ściany, pięknie zdobiony wazon i fotel Marii oraz kosztownie wyglądające tkaniny mogły wskazywać tylko na wnętrze domu zamożnych szlachciców.

Postacie po bokach prawdopodobnie namalował Lippo Memmi. Po lewej stronie został ukazany święty Ansanus, który trzyma sztandar z kolorami Sieny oraz swój atrybut – palmę męczennika. Po prawej stronie Memmi przedstawił wizerunek świętej Małgorzaty. Nad wszystkimi postaciami znajdują się cztery medaliony z podobiznami proroków starotestamentowych trzymających zwoje pergaminu. Od lewej strony kolejno widać proroka Jeremiasza, Ezechiela, Izajasza i Daniela. W piątym medalionie, umieszczonym na środku, znajdowała się prawdopodobnie postać Boga Ojca.

Warto zapamiętać jeszcze jeden szczegół – uważa się, że pierwszy cień w sztuce namalował właśnie Simone Martini na tym Zwiastowaniu. Można go dostrzec między kartami książki, którą trzyma Maryja. W Zwiastowaniu uwagę zwraca bogactwo barw oraz piękna, miękka linia, którą zostały namalowane sylwetki. Obraz wyróżniają także: subtelna dekoracyjność, eteryczność postaci i ich naturalnie ukazane emocje. Podziw budzi to, jak umiejętnie i powabnie zostały wkomponowane figury w złote, zdawać by się mogło, ciężkie i oślepiające tło.

Bibliografia:
1. Gombrich E.H., O sztuce, tłum. M. Dolińska, Poznań 2013.
2. Fabiani B., Gawędy o sztuce sakralnej, Warszawa 2016.
3. Skubiszewska M., Malarstwo europejskie w średniowieczu IV. Malarstwo Italii w latach 1250–1400, Warszawa 1980.
4. Łysiak W., Malarstwo białego człowieka, tom 1, Poznań 1997.
5. Gallerie degli Uffizi, www.uffizi.it.

Artykuł sprawdzony przez system Antyplagiat.pl

Dziękujemy Ci, że czytasz nasze artykuły. Właśnie z myślą o takich cudownych osobach jak Ty je tworzymy. Osobach, które lubią czytać i doceniają nasze publikacje. Wszystko, co widzisz na portalu jest dostępne bezpłatnie, a ponieważ wkładamy w to dużo serca i pracy, to również zajmuje nam to sporo czasu. Nie mamy na prowadzenie portalu grantu ani pomocy żadnej instytucji. Bez Waszych darowizn nie będziemy miały funduszy na publikacje. Dlatego Twoje wsparcie jest dla nas bardzo ważne. Jeśli lubisz czytać niezłosztukowe artykuły – wesprzyj nas.
Dziękujemy Ci bardzo, Joanna i Dana, założycielki Fundacji Niezła sztuka

A może to Cię zainteresuje:

Info
Lista artykułów

» Agata Dobosz

Absolwentka twórczego pisania i edytorstwa, magister antropologii literatury, teatru i filmu. Interesuje się kulturą szeroką pojętą, szczególnie sztuką i literaturą XIX i XX wieku. Nie wyobraża sobie dnia bez książki, muzyki, kilku obrazów i sportu.