Picasso to artysta totalny, dla którego sztuka nie była pracą, a sensem istnienia. Buntownik, kobieciarz uwikłany w korowód miłostek i romansów, tytan pracy, pasjonat życia. Człowiek niedoskonały, pełen wad i słabostek. Innowator. Egoista i społecznik, szczerze przekonany, że zasady go nie dotyczą.
Artysta dysponował niepodważalną wiarą we własną sztukę, magnetyzującą zarówno mężczyzn, jak i kobiety, którzy byli skłonni zrezygnować z samych siebie, by tylko móc ogrzać się w jego blasku. Już od wczesnej młodości cieszył się w otoczeniu znaczną estymą, która z czasem przemieniła się w swego rodzaju kult jego osoby.
Niezwykła popularność Picassa nie szła jednak w parze ze zrozumieniem jego twórczości. Ta fascynująca, pełna sprzeczności i kontrowersji sztuka jest dziś nie mniej zagadkowa niż kilkadziesiąt lat temu. Wciąż pobudza wyobraźnię i stawia wyzwania przed ludźmi pragnącymi odkryć drzemiące w niej tajemnice.
Każde słowo, które Pablo Picasso wypowiadał na przestrzeni lat, bardzo szybko zyskiwało status kultowego i stawało się źródłem inspiracji, ale nierzadko wywoływało również zgorszenie. Sam Picasso w swoich działaniach nie widział nic zdrożnego:
„Nie uważam, abym w swych różnych manierach używał elementów radykalnie odmiennych. Jeśli temat wymaga danych środków wyrazu, używam ich bez wahania. To nie są próby czy eksperymenty. Zawsze, gdy mam coś do powiedzenia, mówię o tym w sposób, który uważam za dobry. Różne motywy wymagają różnych metod. Nie oznacza to ewolucji czy postępu, ale zgodność pomiędzy tym, co pragnie się wyrazić, a środkami wyrażenia idei”1.
Słowa te, na pierwszy rzut oka niepozorne, można uznać wręcz za rodzaj credo Picassa. Ten wszechstronny artysta pozostawił po sobie ogromną i zróżnicowaną spuściznę – grafiki, rysunki, obrazy, malowidła ścienne, rzeźby, ceramikę, mozaiki, plakaty, książki, tkaniny, dramaty, wiersze, realizacje teatralne, scenografie, projekty przedstawień. Może ta niezwykła wszechstronność artystyczna wynikała z wiary w konieczność inicjowania i poddawania się przemianom2.
Pablo Picasso, Kobieta w fotelu (Françoise) | 1948, Muzeum Narodowe w Warszawie, © Succession Picasso 2023
Pablo Picasso, Kobieta w fotelu nr 4 | 1949, Muzeum Narodowe w Warszawie, © Succession Picasso 2023
Patrząc na dorobek Picassa, można odnieść silne wrażenie, że był gnębiony przez wewnętrzny niepokój, prowadzący do nieustającej potrzeby eksperymentowania z medium i formą. Przy tym nie brakowało mu odwagi, by nie zrezygnować z prowadzonych poszukiwań. O ileż łatwiej byłoby przecież osiąść na laurach!
Picasso nieustannie powtarzał: „Wszyscy mają prawo się zmieniać, nawet malarze”3. Nawet powierzchowny rzut oka na jego ouevre doskonale pokazuje, że nie były to puste słowa: melancholijny okres niebieski i energetyczny okres różowy ustąpiły miejsca rewolucyjnemu kubizmowi. Kolejne lata przyniosły eksperymenty neoklasyczne i surrealistyczne, a także nowe formy abstrakcyjne, stanowiące pokłosie wojennych doświadczeń.
Pablo Picasso, Brodaty mężczyzna w koronie z winorośli | 1962, Muzeum Narodowe w Warszawie, © Succession Picasso 2023
Pablo Picasso, Palacz | 1964, Muzeum Narodowe w Warszawie, © Succession Picasso 2023
W latach 40. Picasso odkrył ceramikę. Równolegle rozwijał zainteresowanie ilustracją i grafiką. Inspiracje czerpał z tradycji akademickich, odkryć archeologicznych, kultur afrykańskiej i amerykańskiej, francuskiego kabaretu czy współczesnego społeczeństwa konsumpcyjnego4. Mnogość zainteresowań i stanowczość w rozwijaniu rozmaitych gałęzi sztuki sprawiły, że twórczość Picassa zaczęto określać mianem eklektycznej.
Zainteresowanie ceramiką wiązało się z nowymi artystycznymi eksperymentami i pewnymi przemianami w życiu Picassa5. Przede wszystkim ta fascynacja narodziła się dość późno – artysta miał już sześćdziesiąt pięć lat, cieszył się powszechnym uznaniem, a także, co szczególnie istotne, finansową stabilizacją.
Medium, którego eksploracji się podjął, było nie tylko przez wielu deprecjonowane wedle archaicznego z dzisiejszego punktu widzenia podziału na sztukę wysoką i niską, ale również niezwykle wymagające technicznie. Picasso nie posiadał potrzebnej wiedzy teoretycznej, pozwalającej mu chociażby na wstępne określenie, w jaki sposób proces wypalania obiektów wpłynie na efekt. Nawiązał jednak współpracę z doświadczonymi rzemieślnikami ceramicznymi i wykorzystał ich tradycyjne metody w nowatorski sposób. Wypróbowywał różne techniki, aby osiągnąć jak najwyższą jakość wykonania swoich ceramicznych dzieł6.
Pablo Picasso, Sowa | 1948, Muzeum Narodowe w Warszawie, © Succession Picasso 2023
Pablo Picasso, Corrida na białym tle | 1948, Muzeum Narodowe w Warszawie, © Succession Picasso 2023
Picasso z pasją innowatora tworzył obiekty o najrozmaitszych kształtach, od klasycznych talerzy po abstrakcyjne rzeźby. Eksperymentował z trójwymiarową przestrzenią, tworząc unikatowe i często ekstrawaganckie formy. Artysta stosował różne techniki zdobnicze, w tym ręczne malowanie, rzeźbienie i relief. Jego ceramika często była bogata w detale i posiadała charakterystyczne linie, kształty i wzory, które odzwierciedlały jego unikalny styl. Picasso sięgał również po żywe kolory i szkliwienia, co nadawało jego dziełom wyjątkową estetykę. Kombinacje barw i tekstur tworzyły dynamiczne kompozycje, które silnie oddziaływały na widza.
Pasja, z jaką Picasso oddał się wytwarzaniu i dekorowaniu naczyń, sprawiła, że tchnął nowe życie w znaną od tysiącleci technikę. Biografowie artysty nazwali ten czas w jego twórczości okresem „radości życia”. W ciągu ćwierćwiecza osobiście stworzył około 3500 wyrobów – modeli naczyń, które następnie były powielane i sprzedawane. Ich nakład nie przekraczał 500 sztuk, a cena wynosiła około pięćdziesięciu dolarów. Mówi się o istnieniu ponad 100 000 wyrobów. Ich prototypy były zatrzymywane i rozdawane przez artystę7.
Ten okres, tak ważny zarówno dla samego artysty, jak i rozwoju ceramiki, rozpoczął się bardzo niepozornie – w 1946 roku w Vallauris, kiedy to Picasso odwiedził wystawę ceramiki. Niedługo potem trafił do pracowni Madoura, gdzie stworzył pierwsze ceramiczne dzieła.
Pracownia została założona przez małżeństwo Georgesa i Suzanne Ramié. Ich współpraca z Picassem okazała się niezwykle owocna i trwała aż do śmierci artysty w 1973 roku. Co ciekawe, to właśnie w tym atelier Picasso poznał swoją drugą żonę – Jacqueline Roque, która pracowała w warsztacie jako sprzedawczyni8.
Ceramiczne wyroby Picassa mają szczególne znaczenie dla Polski. W 1948 roku artysta wziął udział w organizowanym przez władze PRL Światowym Kongresie Intelektualistów w Obronie Pokoju, który odbył się we Wrocławiu. Przy okazji odwiedził także inne polskie miasta, w tym Warszawę9. Wizyta w Polsce była do tego stopnia istotna dla samego twórcy, że postanowił pokonać swoją silną awersję do podróżowania i po raz pierwszy w życiu zdecydował się na lot samolotem10.
Wizyta uczestników Światowego Kongresu Intelektualistów w Obronie Pokoju we Wrocławiu w Muzeum Narodowym w Warszawie. Dyrektor Stanisław Lorentz, Pablo Picasso i Paul Éluard w Galerii Malarstwa Polskiego | 1948, fot. ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie
Dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie Stanisław Lorentz oprowadza Pabla Picassa po Muzeum, źródło: Wikipedia.org
Picasso spotkał się m.in. z przedstawicielami Muzeum Narodowego w Warszawie – z prof. Stanisławem Lorentzem i prof. Juliuszem Starzyńskim, którym przekazał wyjątkowy dar: unikatowy zbiór ceramiki z 1948 roku. Kolekcja dzieł Picassa następnie poszerzyła się o trzydzieści dwie litografie z 1948 i 1949 roku. W 1967 roku przyjaciel artysty, Daniel-Henry Kahnweiler, ofiarował MNW jeszcze serię jego barwnych drzeworytów11.
Muzeum Narodowe w Warszawie we współpracy z Museo Casa Natal Picasso w Maladze przygotowało wyjątkową wystawę, na której zaprezentowano ponad 120 obiektów powstałych na przestrzeni dziesięcioleci: ryciny, ilustracje książkowe oraz wyroby ceramiczne.
Pablo Picasso, Ceramika, Wystawa w Muzeum Narodowym w Warszawie, fot. Fundacja Niezła sztuka
Pablo Picasso, Sówka, Wystawa w Muzeum Narodowym w Warszawie, fot. Fundacja Niezła sztuka
Pablo Picasso, Ceramika, Wystawa w Muzeum Narodowym w Warszawie, fot. Fundacja Niezła sztuka
Pablo Picasso, Ceramika, Wystawa w Muzeum Narodowym w Warszawie, fot. Fundacja Niezła sztuka
Wystawa została podzielona na cztery sekcje. Pierwsza ukazuje, w jaki sposób Picasso rozumiał piękno. Druga przedstawia jego fascynację postaciami mitologicznymi. W sekcji trzeciej pokazano ceramiczne wyroby artysty. Ostatnia część ekspozycji została poświęcona polonikom w jego twórczości12.
Bibliografia:
1. Bibrowski M., Picasso w Polsce, Warszawa 1976.
2. Ferrari F., To me there is no past or present in art. Pablo Picasso, https://www.moma.org/artists/4609.
3. Folga-Januszewska D., Picasso. Przemiany, Warszawa 2002.
4. Klasycy XX wieku: Picasso, Bacon, Beuys, Duchamp, Kandinsky, Warhol, Malewicz, Dali, Mondrian, Brancusi, red. J. Chrzanowska-Pieńkos, A. Pieńkos, Warszawa 2000.
5. Malarze mówią o sobie, swojej sztuce, o sztuce innych, red. Guze J., Warszawa 1963.
6. Rzepińska M., Siedem wieków malarstwa europejskiego, wyd. II, popr., Wrocław 1986.
7. Vallauris, La Guerre et la Paix, Picasso, katalog wystawy: Musée national Picasso La Guerre et la Paix, Musée Magnelli, Musée de la Céramique, Vallauris 1998.
- M. Rzepińska, Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław 1986, s. 446. ↩
- Klasycy XX wieku: Picasso, Bacon, Beuys, Duchamp, Kandinsky, Warhol, Malewicz, Dali, Mondrian, Brancusi, red. J. Chrzanowska-Pieńkos, A. Pieńkos, Warszawa 2000, s. 14. ↩
- Malarze mówią o sobie, swojej sztuce, o sztuce innych, red. J. Guze, Warszawa 1963, s. 27. ↩
- J. Chrzanowska-Pieńkos, A. Pieńkos, op. cit., s. 10. ↩
- F. Ferrari, To me there is no past or present in art. Pablo Picasso, https://www.moma.org/artists/4609, (dostęp: 9.10.2023). ↩
- D. Folga-Januszewska, Picasso. Przemiany, Warszawa 2002, s. 31. ↩
- Vallauris, La Guerre et la Paix, Picasso, katalog wystawy: Musée national Picasso La Guerre et la Paix, Musée Magnelli, Musée de la Céramique, Vallauris 1998, s. 43. ↩
- Ibidem, s. 21. ↩
- M. Bibrowski, Picasso w Polsce, Warszawa 1976, s. 17. ↩
- D. Folga-Januszewska, op. cit., s. 12. ↩
- Ibidem, s. 13. ↩
- Strona internetowa Muzeum Narodowego w Warszawie, https://www.mnw.art.pl/wystawy/picasso,259.html, (dostęp: 9.10.2023). ↩
Artykuł sprawdzony przez system Antyplagiat.pl
Dziękujemy Ci, że czytasz nasze artykuły. Właśnie z myślą o takich cudownych osobach jak Ty je tworzymy. Osobach, które lubią czytać i doceniają nasze publikacje. Wszystko, co widzisz na portalu jest dostępne bezpłatnie, a ponieważ wkładamy w to dużo serca i pracy, to również zajmuje nam to sporo czasu. Nie mamy na prowadzenie portalu grantu ani pomocy żadnej instytucji. Bez Waszych darowizn nie będziemy miały funduszy na publikacje. Dlatego Twoje wsparcie jest dla nas bardzo ważne. Jeśli lubisz czytać niezłosztukowe artykuły – wesprzyj nas.
Dziękujemy Ci bardzo, Joanna i Dana, założycielki Fundacji Niezła sztuka
A może to Cię zainteresuje:
- Ceramik – Pablo Picasso i jego późna miłość - 25 października 2023
- Prywatny portret Mistrza – kilka słów o Janie Tarasinie - 28 kwietnia 2023
- Helene Schjerfbeck – kobieta żyjąca sztuką - 22 września 2022
