Położone w przepięknym parku krajobrazowym Muzeum Hakone zostało otwarte w 1969 roku w Japonii jako pierwsze muzeum sztuki znajdujące się na otwartej przestrzeni. Nieustannie zmieniające się wraz z porami roku spektakularne krajobrazy przyozdabiają teren, który stał się domem dla około 120 rzeźb. Najlepiej muzeum odwiedzać wiosną, kiedy w Japonii kwitną drzewa sakury, a zwiedzających zachwycają delikatne jasnoróżowe płatki.
Misją muzeum jest promowanie rzeźby jako sztuki w przestrzeni oraz wnoszenie nowej energii do promowania kultury w Japonii. W 2012 roku muzeum przekształciło się w fundację, jednak jego misja pozostaje niezmienna: konsekwentnie zadziwiać i dawać radość płynącą z obcowania ze sztuką. Wystawy plenerowe są największą atrakcją muzeum. Rzeźby ustawione na wolnym powietrzu zapraszają zwiedzających do zanurzenia się w świecie sztuki.
Na początku oczom zwiedzających ukazuje się wzgórze otoczone niemal magicznie wyglądającymi rzeźbami na tle błękitnego nieba. Jedną z pierwszych figur, które można zobaczyć po wejściu do parku, jest rzeźba autorstwa Émile’a Antoine’a Bourdelle’a – Herkules. Artysta dołączył do pracowni Auguste’a Rodina w 1893 roku i pracował jako jego asystent przez około piętnaście lat. Choć bardzo szanował Rodina, to stopniowo odchodził od romantyzmu i realizmu mistrza na rzecz tworzenia „rzeźb jako nowej rzeczywistości” charakteryzującej się solidną strukturą przypominającą architekturę. Rzeźba Herkules jest niezwykle dynamiczna, ciało postaci jest ekspresyjne, a mięśnie napięte od naciągania niewidocznej cięciwy.
Spoglądając w lewą stronę, można dostrzec tajemniczy basen z wodą, w którym leży ogromna kamienna głowa. Jest to La Pleureuse (Płacząca kobieta) François-Xaviera i Claude’a Lalanne’ów. Rzeźba została stworzona w 1986 roku z ogromnego kawałka marmuru. Gigantyczna głowa leży w wodzie, a zamiast włosów twarz otulają jaskrawozielone liście. Gdy przyjrzymy się jej z bliska, odkryjemy smutniejszą stronę La Pleureuse – po policzkach kobiety płyną łzy.
Zielone powierzchnie parku usiane są niezwykłymi rzeźbami artystów zarówno japońskich, jak i pochodzących z innych krajów. Jednym z największych obiektów pośród nich jest dzieło Gabrielle Loire Symphonic Sculpture (Rzeźba symfoniczna) z 1975 roku, przypominająca bardziej wieżę niż rzeźbę (o całkowitej powierzchni 336 m² i 18 m wysokości). Impresjonistyczny wyraz wnętrza wieży podkreślony jest przez wielobarwny witraż o nasyconych kolorach. Ta kompozycja zachwyca szczególnie w słoneczne dni. Zwiedzający mogą wejść po spiralnych schodach skąpanych w migotliwym świetle na platformę widokową i podziwiać park, a dalej okoliczne góry.
Podążając ścieżkami w głąb Muzeum Hakone, można ujrzeć niezwykłą rzeźbę wykonaną przez Carla Millesa, która przedstawia scenę znaną z mitologii greckiej. Bohaterem tej historii jest Bellerofont, który dosiada Pegaza w drodze do pokonania Chimery. Na szczycie wysokiego piedestału zarówno mężczyzna, jak i Pegaz wyciągają swoje umięśnione ciała, jakby próbując polecieć jeszcze wyżej. Wydaje się, że postaci lecą z ogromną prędkością, przecząc prawom grawitacji. Rzeźby Millesa łączą różne kanony sztuki, antyczną Grecję z gotykiem czy barokiem. Man and Pegasus (Człowiek i pegaz) wyróżnia się swoją dynamiką na tle spokojnego nieba.
Na terenach parku Hakone można również podziwiać zbiór rzeźb Henry’ego Moore’a – angielskiego artysty, przedstawiciela abstrakcji organicznej, która przenika się z kompozycją figuralną. Moore uważał, że rzeźby powinny być eksponowane na łonie natury i w tej przestrzeni jego życzenie zostało spełnione. W Hakone można zobaczyć takie jego dzieła jak: Rodzina, Matka i Dziecko, a także Leżące figury.
Rzeźba Miss Black Power autorstwa Niki de Saint Phalle wyrasta zza drzew. To postać kobiety ogromnych rozmiarów, która ubrana jest we wzorzystą sukienkę o jaskrawych kolorach, dzięki czemu widoczna jest nawet z dużej odległości. Artystka poruszała w swoich rzeźbach ważne tematy społeczne, zwracała uwagę na rolę kobiet. W pracy prezentowanej w Muzeum Hakone zawarta jest kwintesencja kobiecości i radość, która z niej płynie.
Południowa strona ogrodu zawiera jeszcze więcej współczesnych rzeźb. Jedna z nich to Intersecting Space Construction (1978) autorstwa Ryoji Goto. Przykuwa ona wzrok swoją niezwykłą formą i charakterystycznymi kolorami. Artysta wykorzystał strukturę molekularną diamentów jako podstawę rzeźby i wypełnił ją figurami ludzi w ruchu. Łącznie są to 144 figurki, czyli 72 czarne figury mężczyzn i 72 czerwone figury kobiet. Postaci ustawione są w jednej linii z wyciągniętymi kończynami, łącząc swoje ręce i stopy. Dzięki zastosowaniu geometrycznej formy zatarł się sentymentalizm ludzkich emocji, tworząc niezwykle energetyczną rzeźbę, która wygląda jak taniec grupy anonimowych osób.
Idąc dalej, trafimy na Wind’s Impression (Impresja wiatru) z 1979 roku, autorstwa Nagare Masayukiego. Nagare zwykle prezentuje swoje rzeźby ukazujące szorstkie i surowe powierzchnie odłamanej skały, którą nazwał ware-hada („spękana skóra”). Te elementy zestawione są zwykle z kontrastową wypolerowaną powierzchnią kamienia. Prosta forma dzieł wydobywa z surowca to, co naturalnie piękne. Według krytyków rzeźby Masayukiego tchną niezwykle głęboką duchowością, która została doceniona głównie w Stanach Zjednoczonych. Nagare stworzył wiele monumentalnych rzeźb, które można zobaczyć w różnych miejscach w Japonii i Stanach Zjednoczonych. Jego prace mają wyrażać starożytną wrażliwość Japonii przy użyciu nowoczesnych form. Co ciekawe, poprzez wystawienie ich na otwartej przestrzeni, a przy tym również na działanie na przykład wiatru i śniegu, jego dzieła nabierają za każdym razem nieco innego znaczenia dla odbiorców. Rzeźba Wind’s Impression została stworzona w celu upamiętnienia dziesiątej rocznicy istnienia Muzeum Hakone.
Będąc w temacie geometrycznych form, nie sposób nie wspomnieć o Pavilion Sculpture (Rzeźba pawilon) z 1969 roku wykonanej przez Maxa Billa. Bill kształcił się w Bauhausie w Dessau u Paula Klee (1879–1940), Wassilya Kandinskiego (1866–1944), Oskara Schlemmera (1888–1943) i Josefa Albersa (1888–1976). Zmarł w 1994 roku i przez wiele lat mówiło się, że jest ostatnim artystą Bauhausu. Zasady, według których konstruował swoje rzeźby, są w całości oparte na obliczeniach matematycznych. Rzeźba Pawilon, powstała z myślą o tym, by umożliwić ludziom wejście do wnętrza dzieła i aby mogli się oni odprężyć dzięki bezpośredniemu kontaktowi ze sztuką. Dwanaście kawałków białego granitu jest ułożonych w prostą trójwymiarową strukturę, ukazując pierwotną istotę formy estetycznej.
Spacerując po parku, można odnaleźć niezwykle ważną i popularną rzeźbę współczesną. Sfera con sfera (1978–1980) autorstwa Arnaldo Pomodoro jest jednym z najbardziej znanych projektów w całej galerii. Pozostałe wersje tej rzeźby są wystawiane w różnych miejscach na świecie, na przykład w Muzeach Watykańskich, Rzymskim Palazzo della Farnesina, Trinity College w Dublinie i siedzibie ONZ w Nowym Jorku. Sfera con sfera to ogromna kula wykonana z brązu, która ma symbolizować porządek świata. Wszystko może odpowiednio współgrać wyłącznie dzięki zachowaniu idealnej harmonii.
Kolejny niezwykły pomnik, który znajduje się na terenie parku Hakone, to rzeźba autorstwa Auguste’a Rodina przedstawiająca Honoré de Balzaca. Rodin otrzymał zlecenie od stowarzyszenia pisarzy Société des Gens de Lettres na stworzenie rzeźby upamiętniającej pisarza. Wykonał ją na podstawie fotografii portretowej. Gipsową figurę zaprezentował na Salonie Paryskim w 1898 roku, ale została ona wyśmiana. Stowarzyszenie odmówiło przyjęcia rzeźby, twierdząc, że artysta „znieważył wielkiego pisarza Francji”. Rodin zabrał gipsową figurę i nie pokazywał jej publicznie do końca życia. Po jego śmierci zrobiono odlew w brązie. W 1939 roku rzeźba została odsłonięta w Paryżu, a teraz można ją podziwiać w Japonii. Detale postaci zasłania płaszcz, tworząc dramatycznie uproszczoną formę, która najwyraźniej spośród wszystkich dzieł Rodina zdaje się łączyć widza ze współczesnym wymiarem sztuki.
Auguste Rodin, Balzac | 1891–1898, Muzeum Hakone, fot. Jean-Pierre Dalbéra | Flickr.com
Auguste Rodin, Henry Moore, Carl Milles, Arnaldo Pomodoro, Joan Miró, Fernand Léger, Antony Gormley, Alberto Giacometti… W Hakone zobaczymy prace tych wybitnych artystów, ale to nie wszystko. Oprócz rzeźb znajdujących się na terenie parku można również zwiedzać kilka pawilonów wystawienniczych. Jedna z przestrzeni ekspozycyjnych jest poświęcona wyłącznie dziełom Pabla Picassa. W tym pawilonie zwiedzający mogą podziwiać kolekcję ponad 300 jego dzieł, w tym rzeźby, obrazy, ceramikę, a także zdjęcia artysty z różnych momentów jego życia.
Pawilon Picassa, fot. Muzeum Hakone
Odwiedzający park Hakone są zaproszeni do dialogu natury i sztuki, mogą więc jednocześnie docenić przestrzeń stworzoną przez naturę i obcować z obiektami zrodzonymi z wyobraźni artystów. To prawdziwa przyjemność, nie tylko dla tych, którzy są zainteresowani sztuką, ale również dla tych, którzy po prostu pragną obcować z pięknem. W tym miejscu można zanurzyć się w nieśpiesznym spacerze przez świat sztuki i niezwykłej przyrody. Te niesamowite i spokojne krajobrazy sprawiają, że wszystkie prezentowane dzieła sztuki nabierają zupełnie nowego znaczenia. Wiele osób, które odwiedziły Hakone, twierdzi, że dzięki tej scenerii bardziej doceniają piękno rzeźb i z większym zrozumieniem wczytują się w historie, które opowiadają. A tych historii w Muzeum Hakone jest niezwykle dużo…
Bibliografia:
1. https://www.feetonforeignlands.com/2015/08/31/hakone-open-air-museum.
2. https://www.hakone-oam.or.jp/en.
