13. Bałtyckie spotkania ilustratorów

plakat, fot. Nadbałtyckie Centrum Kultury

Gdańsk, 5 października – 4 listopada 2018
Bałtyckie Spotkania Ilustratorów corocznie przyciągają uwagę nie tylko miłośników literatury i pięknej ilustracji, ale również pisarzy, wydawców i oczywiście samych ilustratorów. Każda edycja projektu składa się z interdyscyplinarnych działań promujących literaturę i sztukę dziecięcą. Nadbałtyckie Centrum Kultury przez kilka dni staje się forum wymiany myśli, doświadczeń i wspólnej pracy ilustratorów pochodzących z różnych krajów. W warsztatach organizowanych w ramach Spotkań biorą udział chętnie zarówno dzieci jak i dorośli.

Tematem tegorocznej edycji są wilki i wilkołaki – częsty motyw legend i mitologii wielu krajów europejskich, szczególnie silnie zakorzeniony w dziedzictwie kulturowym państw bałtyckich.

Regina Lukk Toompere, fot. Nadbałtyckie Centrum Kultury

Regina Lukk Toompere, fot. Nadbałtyckie Centrum Kultury

PROGRAM

Ratusz Staromiejski ul. Korzenna 33/35 Gdańsk

5 października • Ratusz Staromiejski
17.00 Szymon Góralczyk i Basia Songin, Karawana Opowieści, Bajki, baśnie i legendy krajów nadbałtyckich
18.00 Biegnąc z Wilkami – wernisaż wystawy

6 października • Ratusz Staromiejski
Warsztaty z ilustratorami:

10.00–11.30 Kotryna Zylė (Litwa) – Strachy precz
Warsztaty dla dzieci i dorosłych / bo

12.00–15.00 Paulina Daniluk Dzieciaki-wilkołaki – kły, ogony, pazury – wilkołaki z tektury,
Warsztaty dla dzieci / wiek 7-12 lat

12.00–15.00 Viive Noor i Gundega Muzikante, „Głęboko w lesie” czyli jak, za pomocą różnych technik uzyskać iluzję głębi na płaszczyźnie. Warsztaty dla dorosłych

17.00 Panel Ilustratorów

Viive Noor, fot. Nadbałtyckie Centrum Kultury

7 października • Ratusz Staromiejski

11.00–13.30 Viive Noor i Gundega Muzikante Urodzony z cienia,
Warsztaty dla dzieci / wiek – od 8 lat /

Warsztaty dla grup szkolnych:

11–12 października, godz.10.00 • Ratusz Staromiejski
Monika Sobczak-Konca Wilcze tropy / wiek 9+

23 października • Ratusz Staromiejski
godz. 9.00 Grażyna Rigall Nie taki wilk straszny jak go malują / wiek 5+

godz.11.00 Grażyna Rigall Wilk morski / wiek 8+
Zapisy na warsztaty: www.bsi2018.evenea.pl,
Zapisy na warsztaty dla grup szkolnych: [email protected]

31 października • Centrum Św. Jana
ul. Świętojańska 50, Gdańsk

19.00 Wykład Małgorzaty Litwinowicz Strach ma wielkie oczy. Strach ma piękne oczy. O wilkach i ich krewniakach w mitach i opowieściach

19.30 Projekcje Filmów Fabularnych:
Wilczyca – reż. Marek Piestrak, horror • Polska 1982
November – reż. Rainer Sarnet, horror • Estonia 2017

wstęp wolny

Juri Mildeberg, fot. Nadbałtyckie Centrum Kultury

Juri Mildeberg, fot. Nadbałtyckie Centrum Kultury

Opis wydarzeń:
Biegnąc z Wilkami – wystawa ilustracji
Wystawa Biegnąc z wilkami składa się z prac 25 artystów z Estonii, Litwy i Łotwy. Przygotowana została specjalnie na tegoroczne Międzynarodowe Targi Książki w Londynie, gdzie te trzy kraje bałtyckie zostały zaproszone jako goście honorowi.

Artyści, których prace zgromadzono na wystawie, na prośbę kuratorki Viive Noor podjęli motywy wilka i wilkołaka. Koncepcja wystawy powstała z inspiracji tradycyjnymi opowieściami zgromadzonymi przez Clarissę Pinkolę Estés w książce Biegnąca z wilkami.

Libahunt, fot. Nadbałtyckie Centrum Kultury

Wilk jest zwierzęciem nacechowanym silnymi znaczeniami w kulturze europejskiej. Dał też początek legendom o wilkołakach inspirując powstanie tych mitycznych stworów. Jednak wilkołaki, które zobaczymy na wystawie nie będą obrazować dosłownie stworzeń spotykanych w dawnych legendach, gdzie przedstawiane były przede wszystkim jako ludzie zmieniający się w wilki na mocy paktu z diabłem. Wilki i wilkołaki w oczach artystów nabierają symbolicznego znaczenia, są częścią ludzkiej natury, obrazem niewypowiedzianego. W prezentowanych ilustracjach wilkołaki utożsamiane są z siłami witalnymi. Ich tłem, ale i środowiskiem, z którego wyrosły jest dziewicza przyroda krajów bałtyckich – gęste lasy, pojezierza, ukryte wśród borów polany obecne w licznych prezentowanych pracach. Ilustracje powstały przy wykorzystaniu różnych technik i są bardzo różnorodne stylistycznie, w niektórych widoczny jest wpływ lokalnej kultury ludowej, inne są na wskroś nowoczesne. Razem tworzą wielobarwny, oniryczny świat umiejscowiony w nadbałtyckim, mitycznym lesie i zamieszkany przez fantastyczne stwory, które przemówią do wyobraźni zarówno dzieci, jak i dorosłych.

Wystawa czynna codziennie 5 października – 4 listopada 2018 /z wyjątkiem 21 października/, w godz. 10.00–18.00

Karawana Opowieści, Szymon Góralczyk, Basia Songin, Bajki, baśnie i legendy krajów nadbałtyckich

W wielu historiach pojawiają się istoty magiczne, które pomagają lub zagrażają bohaterom opowieści. Bardzo często są to wilki, które jednak nie zawsze muszą być strasznymi bestiami. Zapraszamy do świata magii, tajemnicy i niezwykłych zdarzeń. Bajki, baśnie i legendy krajów nadbałtyckich przedstawione zostaną przy pomocy głosu, gestu i muzyki granej na nietypowych instrumentach, takich jak wilcze basy, kantele czy tank drum. Zapraszamy dorosłych i dzieci do wspólnej zabawy.

Szymon Góralczyk – bajarz i poszukiwacz. Wierzy w moc słowa, które może kształtować rzeczywistość.
Basia Songin – z wykształcenia choreograf, z doświadczenia performerka muzyczna i teatralna. Jej ukochanym instrumentem i towarzyszem wielu historii jest Wilczyca zwana też czasem Wilczymi Basami.

Karawana Opowieści to grupa pasjonatów, którzy opowiadają, śpiewają i grają. „Poszukujemy historii o różnej fakturze: wzruszających, humorystycznych, z morałem, czy celną pointą. Zawarte są one w bajkach, baśniach, legendach i pieśniach. Wiele z nich powstało lata temu, ale ich treści wciąż są aktualne, wywołują skrajne emocje, pobudzają wyobraźnię, przypominają o dawnych czasach i świecie, jaki kiedyś istniał. Podchodzimy do dziedzictwa kulturowego z szacunkiem. Chcemy przypominać o nim, dzielić się z innymi pięknem tych opowieści oraz mądrościami w nich zawartymi.”

PANEL ILUSTRATORÓW: Gawędząc z ilustratorami
Prowadzenie: Anita Wincencjusz Patyna

Kameralne spotkanie moderowane przez Anitę Wincencjusz-Patynę, podczas którego zaproszeni goście porozmawiają na bliskie im tematy. Ilustratorki będą opowiadać nie tylko o wilkach i wilkołakach, ale również o ulubionych książkach (ilustrowanych!) oraz dawnych i współczesnych twórcach ilustracji książkowej, o swoim stosunku do tradycji, preferowanych technikach rysunkowych i malarskich, jak również o materiałach i narzędziach. Zdradzą sekrety dotyczące procesu twórczego – od poszukiwania inspiracji, tworzenia wstępnych koncepcji i szkiców, przez sposoby projektowania i prowadzenia narracji wizualnej, do finalnych przedstawień. Opowiedzą także o pozycji ilustratora na rynku księgarskim na Litwie, Łotwie oraz w Estonii i Polsce – o nakładach, nagrodach, konkursach i planach na przyszłość. Ale też o tym, co sprawiło, że zostały ilustratorkami. Oraz co jest najtrudniejsze w narysowaniu… wilka.

Urmas Viik, fot. Nadbałtyckie Centrum Kultury

Urmas Viik, fot. Nadbałtyckie Centrum Kultury

WARSZTATY Z ILUSTRATORAMI
Zylė Kotryna (Litwa) – Strachy precz
Wszyscy się czegoś boimy. Czasami nasze lęki przypominają głodne wilki niszczące nas od środka. Aby pozbyć się tych „bestii”, należy przyjrzeć się im z bliska, powitać uprzejmie, a następnie dać im odejść. Kotryna Zylė zaprosi dzieci i dorosłych, aby z pomocą papierowych wilków odpędzili swoje lęki. Przed warsztatem prowadząca opowie o swojej Wielkiej książce stworzeń. Powie, dlaczego mitologiczne postacie były tak ważne dla ludzi w dawnych czasach i od jakich lęków chroniły ludzi.

Autorka książki odsłoni też kulisy tworzenia ilustracji oraz ujawni osobiste sekrety, niektóre bardzo zabawne!
Zylė Kotryna – autorka książek i ilustracji. Głównym tematem jej pracy jest mitologia litewska.

Paulina Daniluk (Polska) Dzieciaki-wilkołaki – kły, ogony, pazury – wilkołaki z tektury
Podczas warsztatów dzieci przeobrażą się w Wilkołaka – tajemniczą, dziką istotę kochającą wolność i naturę. Na zajęciach wykonają maski, ogony i pazury, poczują zwierzęcy instynkt i posłuchają wycia wilków oraz być może wspólnie zawyją do księżyca: auuuuuuuu!

Paulina Daniluk – projektantka, graficzka, ilustratorka. Współtwórczyni marki odzieżowej Warzywa.

Viive Noor (Estonia) i Gundega Muzikante (Łotwa) Głęboko w lesie, czyli jak za pomocą różnych technik uzyskać iluzję głębi na płaszczyźnie
Łączenie różnorodnych, inspirowanych naturą kształtów oraz miękkich, ostrych i rozmytych struktur może sprawić, że obraz mimo swojej płaskiej powierzchni, będzie się wydawał przestrzenny. Tę możliwość wykorzystają uczestnicy warsztatów. Posługując się różnymi technikami stworzą prace o bogatej, kontrastowej fakturze, które następnie staną się częścią wspólnego, wielkoformatowego kolażu.

Viive Noor – znana i ceniona ilustratorka książek, kuratorka wielu wystaw w Estonii i za granicą. Członkini zarządu Estońskiego Związku Grafiki Projektowej, związana z Estońskim Centrum Literatury dla Dzieci, organizatorka i kuratorka Tallińskiego Triennale Ilustracji.

Gundega Muzikante – artystka i ilustratorka. Od trzydziestu lat uczestniczy w wystawach graficznych, ilustruje książki i czasopisma dla dzieci, podręczniki, z powodzeniem debiutowała w animacji. Wielokrotnie zdobywała nagrody na krajowych i międzynarodowych konkursach sztuki książkowej. Działa aktywnie w łotewskim oddziale IBBY.

Viive Noor, fot. Nadbałtyckie Centrum Kultury

Viive Noor i Gundega Muzikante Urodzony z cienia
Na warsztatach cień wyjdzie z cienia i stanie się pierwszoplanowym bohaterem! Przy jego pomocy dzieci uwolnią swoją wyobraźnię i kreatywność. W nastrojowym półmroku pobawimy się w rzucanie cieni swoich rąk i przygotowanych wcześniej szablonów. Następnie uczestnicy warsztatów przekształcą to, co zobaczyli w niesamowite postaci.

Warsztaty dla grup
Monika Sobczak-Konca Wilcze tropy
Tropy zwierząt są ciekawym materiałem badawczym dla przyrodników, ale można je również wykorzystać w kompozycji plastycznej. Uczestnicy warsztatów będą rysować ślady różnych zwierząt a następnie przygotują matrycę i powielą ślady przy użyciu farby drukarskiej.

Monika Sobczak-Konca – Malarka, scenografka, animatorka kultury

Grażyna Rigall Nie taki wilk straszny jak go malują
Wilk najczęściej przedstawiany jest w kontekście negatywnym. Jego wygląd i cechy charakteru wzbudzające powszechny lęk. Jednak zwierzęta te mają też wiele zalet, między innymi opiekuńczość, waleczność i umiłowanie wolności. Na warsztatach wykonamy portrety wilków przedstawiając wilki w pozytywnym świetle.

Grażyna Rigall – Malarka, autorka ilustracji dla dzieci, graficzka. Od 1997 projektuje i wykonuje unikatowe lalki, które wykorzystuje w swoich instalacjach.

Grażyna Rigall Wilk morski
Wszyscy wiemy, że wilk morski to doświadczony, stary marynarz. Co się jednak stanie jeśli potraktujemy to określenie dosłownie i wyobrazimy sobie, że istnieje takie zwierzę?

Jak mógłby zmienić się wygląd wilka, gdyby jego naturalnym środowiskiem stało się morze? Wspólnie spróbujemy stworzyć ogromnego wilkowodnego stwora.

Wykład Małgorzaty Litwinowicz: Strach ma wielkie oczy. Strach ma piękne oczy. O wilkach i ich krewniakach w mitach i opowieściach
Jest taki zapomniany w naszej kulturze czas: szara godzina. Po francusku nazywa się une heure entre un chien et un loup – godzina między psem a wilkiem. To ten moment, kiedy dzienne światło przygasa i widać jeszcze blask zachodu, ale idzie już noc, a wraz z nią otwiera się przestrzeń tego, czego się boimy. Strach ten, ożywiany wyobraźnią, przybiera rozmaite kształty: coś przemyka się skrajem pola, w gęstwinie błyszczą żółte oczy, a trzask suchej gałązki czy wołanie sowy podsycają narastające poczucie: oto czai się coś n i e w i a d o m e g o, oto coś się w ciemnościach k r y j e.
W wielu kulturach ten nieokreślony strach przybiera wilczą postać, w licznych mitach i opowieściach to zwierzę jest czarnym charakterem o złych zamiarach i mrocznych intencjach. Przywołam i zinterpretuję opowieści z tradycji różnych ludów, szukając w nich nie „wilka złego“, ale ukrytej fascynacji i tęsknoty za wolnością, swobodnym nocnym biegiem, solidarnością watahy, dzielnością i godnością wader.

To się wszystko świetnie składa: szara godzina opowieści, szare futro wilka. Wahanie czy nie pobiec w las, moment pogranicza: między bezpieczeństwem domu a wołającym światem. Do tej wędrówki zapraszam – w wykładzie, który bardziej jest opowieścią.

Małgorzata Litwinowicz – Opowiadaczka, współzałożycielka Stowarzyszenia Grupa Studnia O. Kuratorka programu Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Opowiadania w Warszawie (od 2006). Pracuje w Instytucie Kultury Polskiej na Uniwersytecie Warszawskim i zajmuję się tam historią kultury XIX wieku.

Lucija Mrzljak, fot. Nadbałtyckie Centrum Kultury

Projekcje Filmów Fabularnych:
Wilczyca – polski horror z 1982 r. w reżyserii Marka Piestraka. Fabuła została osadzona w drugiej połowie XIX w. Opowiada historię Kacpra Wosińskiego, uczestnika walk narodowo-wyzwoleńczych, który na wieść o agonii żony powraca do domu. Kobieta, pod jego nieobecność prowadząca rozwiązłe życie i parająca się czarną magią, w ostatnich słowach przeklina męża. Po jej śmierci Kacpra zaczyna prześladować wilczyca, a w okolicy pojawia się młoda hrabina Julia łudząco podobna do nieżyjącej Maryny…

November – estoński horror Rainera Sarneta z 2017 r. Akcja filmu rozgrywa się w pogańskiej estońskiej wiosce, trapionej przez zarazę, wilki i różnej maści demony. Główną bohaterką jest młoda chłopka Liina, rozpaczliwie i beznadziejnie zakochana w Hansie, chłopaku ze wsi. Bezbrzeżna tęsknota powoduje, że dziewczyna zamienia się w wilkołaka…