Sztuka twórczego życia

Wezwanie do działania

Na czym polega twórcze życie? Z całą pewnością nie chodzi w nim o to, by maksymalnie wykorzystać każdą chwilę. Twórcze życie to przede wszystkim odkrywanie własnego wewnętrznego świata poprzez świadome wyciszenie się i refleksję nad otaczającą nas rzeczywistością. W praktyce pozwala nam to czerpać więcej radości z każdego dnia i odkrywać piękno w nieoczekiwanych miejscach.

Prawdziwa kreatywność jeszcze nigdy nie była równie ważna jak w dzisiejszych czasach. Świat może i próbuje zmienić nas w maszyny, a twórcze działania powierza sztucznej inteligencji – my jednak wciąż potrafi my patrzeć, czytać, myśleć i funkcjonować samodzielnie. I właśnie w tym może nam pomóc ta książka.

Twórcze życie nie oznacza, że koniecznie trzeba być artystką/artystą na pełny etat (ani w ogóle), nie musimy też nieustannie przesiadywać w muzeach i galeriach, choć oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, by i tak to rozumieć. W szerszym ujęciu jest to sposób myślenia i podejście do życia, których możemy nauczyć się od artystek/artystów i które możemy praktykować na co dzień, niezależnie od tego, kim jesteśmy i czym się zajmujemy. Może to współistnieć z naszą codzienną pracą, a nawet ją wzbogacać.

Książka ta jest również opowieścią o roku: o tym, jak każdego dnia poświęcić czas sobie i swojej kreatywności. Została stworzona z myślą, by w ciągu dwunastu miesięcy wypracować twórczy sposób życia i patrzenia na świat, choć jej lekturę można zacząć od dowolnej strony i w dowolnym momencie. Przeczytanie i przemyślenie każdego wpisu zajmie mniej więcej pięć minut, co pomoże ci zwolnić tempo, zagłębić się w siebie i dostrzec drobne szczegóły otaczającego cię świata. Wszystkie sugestie zawarte w tej książce stanowią przeciwwagę dla pędu codzienności i niepożądanych rozpraszaczy.

Znajdziesz tu wpisy na każdy dzień roku, swobodnie pogrupowane według tematów na każdy miesiąc, począwszy od tego, jak zacząć, poprzez miłość i pasję, aż po piękno, pamięć i radość. Każdy z nich zawiera inspirujące słowa danej artystki czy danego artysty, kilka moich przemyśleń lub propozycję ćwiczenia, a także notkę biograficzną, jeśli zechcesz dowiedzieć się czegoś więcej o cytowanej osobie i zapoznać się z jej twórczością.

Od ponad dziesięciu lat spotykam się, rozmawiam i przeprowadzam wywiady z ludźmi sztuki, odwiedzam ich pracownie i słucham, jak postrzegają świat. Wiele z zamieszczonych tu refleksji otrzymałam od nich specjalnie na potrzeby tej publikacji lub zaczerpnęłam z naszych rozmów prowadzonych na przestrzeni lat. Pozostałe pochodzą z wywiadów, książek, filmów i wykładów, które towarzyszyły mi w życiu.

Co pewien czas zobaczysz tu reprodukcję jakiegoś dzieła albo przeczytasz historię z nim związaną, ponieważ sztuka niesie ze sobą energię – ducha, który ją ożywia i który może cię wzbogacić, gdy się z nim zetkniesz. Nauka uważnego patrzenia na dzieła sztuki to tak naprawdę nauka patrzenia na świat. Jak ujęła to pisarka Iris Murdoch: „Wielka sztuka przynosi wyzwolenie, pozwala nam dostrzec to, co poza nami, i czerpać z tego przyjemność”. W świecie stworzonym po to, by nas rozpraszać, znajdźmy czas i przestrzeń, żeby skupić się na tym, co ważne, i żyć twórczo – dzień po dniu.

Listopad

Pamięć

Nagle cofają się zegary i wraz z wejściem w listopad wszystko staje się odrobinę ciemniejsze, cichsze, bardziej zamknięte. To jeszcze nie koniec roku – przed nami wciąż lśniące światła grudnia – ale noce coraz bardziej się wydłużają. Jak więc traktować ten miesiąc gromadzącego się mroku, pozbawiony okazji do świętowania, które nadejdą w następnym? Lubię myśleć o listopadzie jako o czasie refleksji, wspominania minionych dni i opowiadania historii tych, którzy byli przed nami. Po miesiącu zmian i przed miesiącem świętowania poświęćmy zatem chwilę, by zastanowić się nad stratą i pamięcią, ale wygospodarujmy czas także na przemyślenia i działania naprawcze.

3 Listopada
Spójrz gdzie indziej

„Czasami kierują mną słowa – to rytm języka – ale innym razem są to obrazy. Po prostu podążam za nimi” — Elif Shafak

Elif Shafak przypomina nam, że niezależnie od tego, jaką formę sztuki wybierzemy, inne jej przejawy mogą nam posłużyć za drogowskazy. Shafak odkryła na przykład, że kiedy zaczyna pracę nad powieścią, coś pozawerbalnego – jak obraz – może zainspirować ją do napisania całej historii. Jak mi powiedziała:

„Jedna z moich wczesnych książek nosi tytuł Bękart ze Stambułu. Scena, która ją otwiera, pojawiła się w mojej głowie jako obraz: młoda kobieta w Stambule ma na sobie buty na wysokich obcasach, ale jeden z nich się złamał. Kobieta niesie więc ten złamany obcas, niemal jak rannego ptaka. […] To przyszło do mnie jako obraz. Spodobało mi się to, co zobaczyłam. I poczułam to, co zobaczyłam. Chciałam wiedzieć, kim jest ta kobieta. Podążyłam więc tropem jej historii”.

Co może pomóc ci rozbudzić kreatywność? Obraz zobaczony we śnie czy też coś z prawdziwego życia, co utkwiło ci w pamięci? Dokąd cię to prowadzi, dlaczego pozostało w twojej głowie? Co cię inspiruje? A jeśli zajmujesz się sztuką wizualną, co znajdziesz w słowie pisanym, w czyimś dzienniku lub w fabule powieści?

Fragmenty pochodzą z książki: