W 2021 roku firma Gucci świętowała 100. rocznicę otwarcia przez Guccia Gucciego we Florencji jego wymarzonego sklepu z luksusowymi wyrobami skórzanymi. W ciągu minionego stulecia firma przezwyciężyła wiele problemów, wielokrotnie udawało jej się odkrywać siebie na nowo i nie tylko przetrwać, ale i rozkwitnąć.
Guccio Gucci, patriarcha rodzinnej firmy Gucci, fot. z książki Gucci. Historia kultowego domu mody, Wydawnictwo Arkady 2022
W czasie II wojny światowej wystąpiły problemy natury praktycznej, a niedobór skóry zmusił wiele firm do zamknięcia działalności. Gucci poszukiwał jednak innych dróg, a jego pomysłowe rozwiązanie – nadruk wzoru firmowego na tkaninie konopnej – nie tylko pozwoliło na dalszą produkcję sztuk bagaży, ale także doprowadziło do stworzenia kultowego wzoru. Po śmierci Gucciego w 1953 roku firma przeszła w ręce jego synów: Alda, Rodolfa i Vasco i początkowo rozkwitała dzięki nowym projektom, lansowaniu ich przez sławy oraz wysokiej sprzedaży i globalnej ekspansji. Jednak w latach 70. i 80. XX wieku, kiedy wnuki Gucciego przejęły większą kontrolę nad biznesem, pojawiły się bardziej skomplikowane problemy, a rodzinne waśnie skutkowały zażartymi sporami prawnymi i doprowadziły firmę na skraj bankructwa.
Lata 90. XX wieku okazały się przełomowe dla firmy, która należała wówczas do funduszu inwestycyjnego Investcorp. Podupadająca marka zatrudniła młodego, nieznanego projektanta, Toma Forda – częściowo tylko dlatego, że nikt inny nie podjąłby tego wyzwania. Wraz z nowym dyrektorem generalnym Domenikiem De Sole Ford odmienił losy firmy, na nowo odkrywając nieco skostniałą, tradycyjną markę. Ogromny zastrzyk seksapilu i przepychu sprawił, że logo podwójnego „G” stało się jednym z najbardziej pożądanych symboli statusu tamtej hedonistycznej dekady. Ford pozostał na stanowisku do 2004 roku, kiedy to na fali plotek o rozłamie wśród właścicieli Domu mody Gucci odszedł, by założyć własną markę.
W następnej dekadzie funkcję dyrektorki kreatywnej w firmie Gucci pełniła włoska projektantka Frida Giannini. Chociaż jej sposób zarządzania marką był krytykowany przez niektórych jako zbyt tradycyjny i pozbawiony wyobraźni, jej chłodna, spokojna i opanowana postawa wraz z wrodzonym rozumieniem oczekiwań klientów marki umożliwiły jej utrzymanie stabilności w trudnym klimacie gospodarczym. Trzeba również przyznać, że Giannini zaprojektowała wiele charakterystycznych elementów, które z czasem stały się współczesnymi klasykami.
W 2014 roku marka ponownie zaczęła chylić się ku upadkowi. Było to częściowo spowodowane zmieniającym się od początku nowego tysiąclecia krajobrazem modowym. Poza wpływem internetu, a szczególnie mediów społecznościowych, które radykalnie zmieniły sposób, w jaki moda dociera do konsumentów, doszło do swoistego zjawiska odwróconego snobizmu, w wyniku którego markowe produkty wypadły z łask jako aspirujące do miana symboli statusu społecznego. Luksusowe marki zmuszone zostały do wymyślenia siebie na nowo, a w przypadku Gucci transformacja ta nastąpiła dzięki współpracy z nieznanym wcześniej Alessandrem Michelem.
Ekstrawagancki Michele od 2015 roku pełni funkcję głównego projektanta marki Gucci i jest prawdopodobnie najbardziej ekscytującym kreatorem mody naszych czasów. Jego ekscentryczny geniusz wychwalają nie tylko znawcy mody, ale także komentatorzy stylu millenialsów i oczywiście sami klienci. Jego talent do łączenia historycznych wpływów z modą uliczną, otwartość na płynność płciową w ubiorze, widoczną także poprzez wybór modelek i modeli na pokazach, a wreszcie czysto techniczne umiejętności zespołu projektantów pozwoliły marce osiągnąć szczyty mody, sławy i fortuny.
Pierwotnym marzeniem Guccia Gucciego było produkowanie wysokiej jakości skórzanych bagaży dla elit społecznych. Sto lat później charakterystyczny nadruk Gucciego lub logo podwójnego „G” pojawia się równie często na nerce lub saszetce gwiazdy hip-hopu czy na pasku modelki poza godzinami pracy – nowej elity społecznej – jak i na tradycyjnych torebkach europejskich rodzin królewskich. Jakkolwiek Gucciemu i jego synom mogło się to wydawać niewyobrażalne, ich marka nie jest już zarezerwowana tylko dla arystokracji, karierowiczów i dorobkiewiczów – dziś jest atrybutem pokolenia Instagrama.
Gucci. Początki kultowej marki
Guccio Gucci urodził się 28 marca 1881 roku w Toskanii, we Florencji. Jego ojciec był skromnym, dobrze prosperującym rzemieślnikiem i modystą wywodzącym się z rodziny o długich tradycjach kaletniczych.
Okazały hotel Savoy w Londynie gościł największe nazwiska i sławy tamtych czasów. Pracując jako boy hotelowy, Guccio Gucci zainspirował się stylem i wytwornością jego gości, fot. z książki Gucci. Historia kultowego domu mody, Wydawnictwo Arkady 2022
Jednakże – jak na ironię, biorąc pod uwagę jego późniejsze sukcesy – młody Gucci porzucił rodzinną profesję i zdecydował się na wyjazd z Włoch, by poszukać pracy w którejś z europejskich stolic. W wieku kilkunastu lat przybył najpierw do Paryża, a następnie osiadł na kilka lat w Londynie, gdzie pracował w hotelu Savoy. Zaczynał tam jako boy hotelowy, aż w końcu awansował na poważane stanowisko maître d’hôtel.
W czasie pracy w Savoyu Gucci miał do czynienia z wieloma zatrzymującymi się w hotelu wytwornymi gośćmi oraz członkami rodziny królewskiej i zwrócił szczególną uwagę na to, że zawsze podróżowali oni z dużą liczbą przepięknie wykonanych, eleganckich bagaży. Ponadto uległ fascynacji licznymi w Londynie tradycyjnymi zakładami rzemieślniczymi i kaletniczymi, zwłaszcza firmą H.J. Cave & Sons, zaopatrującą osoby zamożne w towary najwyższej jakości. Gucci zauważył również, że wielu arystokratów pasjonowało się grą w polo i wyścigami konnymi i te właśnie tradycje miały od samego początku wpływ na jego projekty.
Po powrocie do Włoch, tuż po przełomie XIX i XX wieku, Gucci rozpoczął pracę w mediolańskiej firmie Franzi produkującej wyroby skórzane (zakład ojca Gucciego zbankrutował) i tam nauczył się fachu, który ostatecznie uczynił go sławnym. Rzetelnie pracował tam przez dekadę, marząc jednocześnie o własnym biznesie. Powoli sam zaczął projektować i wyrabiać galanterię skórzaną, co w 1920 roku zaowocowało przeprowadzką do Florencji, a w 1921 roku otwarciem pierwszego sklepu pod własnym nazwiskiem przy Via della Vigna Nuova.
Czerpiąc z lat, w których obserwował zamożnych gości londyńskiego hotelu Savoy, i chcąc dotrzeć ze swoimi luksusowymi towarami do tej właśnie grupy społecznej, jako pierwsze Gucci projektował siodła i przywiązane do nich torby. Pomimo faktu, że na początku XX wieku popyt na tego typu asortyment zaczął maleć ze względu na rozwój motoryzacji, Gucci nigdy nie stracił sentymentu do stylu jeździeckiego, a inspirowane nim zdobienia na długo wpisały się w dziedzictwo marki i są wykorzystywane przez nią do dziś.
Zachwyciwszy się klasycznymi wyrobami z londyńskich pracowni kaletniczych, Gucci od początku swojej działalności kładł nacisk na korzystanie z usług najznakomitszych rzemieślników toskańskich, a obok swojego sklepu założył warsztat, dzięki któremu miał pełną kontrolę nad jakością dostarczanych mu wyrobów ze skóry. W rzeczywistości był do tego stopnia oddany brytyjskiej tradycji rzemieślniczej, że w reklamach z tamtego okresu asortyment swojego sklepu promował jako „angielskie wyroby skórzane”. Gucci był również świadomy zmieniającego się statusu kobiet, które w latach 20. XX wieku stawały się coraz bardziej wyemancypowane. W liście z 1924 roku pisał o swojej nowej ofercie „damskich torebek”, które w późniejszych latach miały stać się przeważającą częścią kolekcji marki.
Gdy popyt na wyroby jeździeckie osłabł, zaczął oferować bagaże, a w ciągu dekady do jego asortymentu dołączono torebki, rękawiczki, buty i paski. W latach 20. i na początku lat 30. XX wieku rosła renoma firmy, a zamożni klienci przyjeżdżali do Florencji nie tylko po wyroby rymarskie, ale także po inne wysokiej jakości produkty skórzane tej marki.
Pochodzący z około 1900 roku fotochrom przedstawia ukochane rodzinne miasto Guccia Gucciego, Florencję. W 1921 roku przy Via della Vigna Nuova Gucci otworzył wreszcie swój sklep firmowy, fot. z książki Gucci. Historia kultowego domu mody, Wydawnictwo Arkady 2022
W 1901 roku Gucci ożenił się z Aidą Calvelli, szwaczką, z którą wychował sześcioro dzieci: córkę Grimaldę i czterech synów: Enza (zmarłego tragicznie w wieku dziewięciu lat), Alda, Vasco, Rodolfa (który zanim dołączył do rodzinnej firmy zyskał sławę jako aktor filmowy pod pseudonimem Maurizio D’Ancora) oraz Ugo, adoptowanego przez Guccia syna Aidy. Synowie Gucciego – Aldo, Rodolfo, Vasco i Ugo – zaangażowali się w działalność firmy i to zarówno od strony kreatywnej, jak i biznesowej.
Guccio Gucci wraz z żoną we Włoszech pod koniec lat 40. ubiegłego wieku, rozkoszujący się sukcesem swojej firmy. Aida niesie elegancką skórzaną torbę symbolizującą jakość marki, fot. z książki Gucci. Historia kultowego domu mody, Wydawnictwo Arkady 2022
Aldo, pierwszy z synów, który dołączył do rodzinnej firmy w 1933 roku, miał wywrzeć największy wpływ na jej sukces. Był niezwykle utalentowanym projektantem oraz wytrawnym biznesmenem. To pod jego kierunkiem w latach 30. ubiegłego wieku marka Gucci i jej logo ugruntowały swoją pozycję. Aldo natychmiast dostrzegł potrzebę stworzenia oficjalnego znaku graficznego, który wyróżniałby produkty Gucci. W przypływie geniuszu wykorzystał podwójne „G” od imienia i nazwiska swojego ojca i zaprojektował zazębiający się wzór, do dziś doskonale rozpoznawalny. Jako logo marki stanowi on niezwykle pomysłowy, prosty, a zarazem estetyczny projekt. Fakt, że nie od razu widać, iż składa się ono z dwóch liter „G” (i dlatego zazwyczaj umieszcza się je pod samą nazwą Gucci), umożliwił stworzenie aspiracyjnego logo marki, nadal używanego sto lat później. Od tamtego czasu jest ono wykorzystywane w różnorodny sposób na wszystkich produktach Gucci: drukowane na każdej możliwej tkaninie na ubrania, wytłaczane na skórzanych akcesoriach, wykuwane w metalowych zapięciach do torebek i pasków, wykorzystywane w wyrobach pończoszniczych oraz przekształcane w plecione bransoletki, paski do zegarków i obrączki.
Przykład splecionych „GG” we wzorze „Diamante”, który Aldo zaprojektował w latach 30. XX wieku, a który jest powszechnie rozpoznawalny do dzisiaj, fot. z książki Gucci. Historia kultowego domu mody, Wydawnictwo Arkady 2022
Wraz ze zbliżającym się początkiem II wojny światowej Włochy pogrążyły się w faszyzmie Mussoliniego, a w wyniku sojuszu z hitlerowskimi Niemcami Liga Narodów nałożyła sankcje, które poważnie ograniczyły import skóry. Zmuszony do znalezienia odpowiedniej alternatywy Guccio eksperymentował z jutą i lnem, aż w końcu zdecydował się na specjalnie tkaną, gładką tkaninę konopną z Neapolu. Na niej nadrukował pierwszy charakterystyczny dla firmy wzór: serię małych, połączonych ze sobą diamentów w kolorze ciemnobrązowym na beżowym tle, wczesną wersję popularnego obecnie printu „Diamante”. Wzorzysta tkanina, stworzona w celu odróżnienia marki Gucci od konkurencji, została wykorzystana do produkcji kilku pierwszych walizek i kufrów marki i okazała się ogromnym sukcesem.
Niedobór materiałów w czasie wojny i po jej zakończeniu skłonił Guccia do stworzenia kolejnego nietypowego elementu, który stał się częścią charakterystycznych wyrobów marki i który jest produkowany do dziś: polerowanej półokrągłej rączki z trzciny bambusowej do torby „Bamboo”. Jej korpus miał pierwotnie kształt końskiego siodła. Wykorzystanie tych dwóch substytutów – bambusowego uchwytu i wzorzystej tkaniny konopnej – świadczyło o zaradności i determinacji rodziny Guccich w dążeniu do sukcesu.
Maurizio, syn Rodolfa, w latach 80. XX wieku przejął kierownictwo domu mody, a w 1993 roku sprzedał firmę wraz ze spuścizną po dziadku, fot. z książki Gucci. Historia kultowego domu mody, Wydawnictwo Arkady 2022
Podczas gdy inne firmy zamykały działalność, marka Gucci nadal się rozwijała. Chociaż firma wznowiła wykorzystywanie skóry, gdy tylko stała się ona ponownie ogólnie dostępna, a świńską skórę uczyniła swoim materiałem firmowym, to nadal utrzymała w asortymencie swoją charakterystyczną tkaninę z nadrukiem. Wojenne wynalazki Guccia okazały się być jednymi z najbardziej kultowych produktów marki.
W 1938 roku Gucci otworzył jeszcze jeden sklep, tym razem na Via Condotti w Rzymie. Następnie w 1951 roku otwarto flagowy sklep przy ekskluzywnej mediolańskiej Via Monte Napoleone stanowiącej część dzielnicy mody i uważanej za najdroższą ulicę Europy. Dwa lata później Aldo nadzorował otwarcie pierwszego salonu marki w Stanach Zjednoczonych w nowojorskim hotelu Savoy-Plaza, nawiązując w ten sposób do marzeń Guccia z czasów jego pracy w legendarnym londyńskim hotelu. Dwa tygodnie później 72-letni Guccio zmarł w Mediolanie. W rodzinie zapanował chaos, a na jaw wyszły skrywane konflikty dotyczące tego, kto ma przejąć markę. Córka Gucciego, Grimalda od dłuższego czasu zatrudniona w rodzinnej firmie, nie otrzymała żadnych udziałów. To samo dotyczyło adoptowanego syna Gucciego, Ugo, który już wcześniej stracił swoje udziały z powodu trudnych relacji z ojcem sprzeciwiającym się przynależności Ugo do Narodowej Partii Faszystowskiej. Zadanie uszanowania spuścizny ojca i kontynuowania rozwoju Domu mody Gucci oraz umacniania jego pozycji w przyszłości spoczęło ostatecznie na trzech braciach – Aldzie, Rodolfie i Vasco.
Fragment pochodzi z książki:
Karen Homer
Gucci. Historia kultowego domu mody »
Wydawnictwo Arkady
Warszawa 2022
