Józef Mehoffer

Józef Mehoffer urodził się 19 marca 1869 roku w Ropczycach, zmarł 8 lipca 1946 w Wadowicach. Polski malarz, grafik, rysownik, projektant witraży, plakatów, mebli, wnętrz i tkanin, scenograf teatralny oraz jeden z czołowych reprezentantów sztuki Młodej Polski. Jego twórczość charakteryzuje szczególna wrażliwość na dekoracyjność detalu. W swej sztuce stosował wiele technik plastycznych, co umożliwiało mu bogatą ekspresję.

Był synem spolonizowanego austriackiego radcy Sądu Krajowego, Wilhelma. W 1873 roku zamieszkał wraz z rodziną w Krakowie, gdzie rozpoczął naukę w gimnazjum św. Anny. Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości rozpoczął studia na wydziale prawa, zgodnie z rodzinną tradycją. Jednocześnie przyjęto go także do Szkoły Sztuk Pięknych. W 1889 studia kontynuował w Wiedniu oraz Pradze. Do Krakowa powrócił w 1890 roku, gdzie uczył się pod kierunkiem Jana Matejki oraz Władysława Łuszczkiewicza. Wtedy został zaangażowany do tworzenia (wraz z S. Wyspiańskim) polichromii do prezbiterium kościoła Mariackiego. Ta praca wpłynęła na zainteresowanie się artysty plastyką monumentalną. Rok później Mehoffer wyjechał do Paryża. Uczęszczał tam do Académie Colarossi, L’École nationale supérieure des Arts Décoratifs i od 1892 także do École nationale supérieure des Beaux-Arts. Ponadto, zwiedzał tam Salony (szczególnie zachwycając się twórczością Pierre’a Puvis’a de Chavannes’a i James’a McNeill’a Whistler’a).

W Paryżu poznał Władysława Ślewińskiego, z którym się zaprzyjaźnił. Odbył także podróże do Włoch oraz Alp Szwajcarskich. W 1895 roku Mehoffer odniósł swój największy sukces międzynarodowy – zwyciężył w konkursie na witraż Apostołowie do katedry we Fryburgu (Szwajcaria). W rezultacie artysta dostał zlecenie na zrobienie ośmiu witraży do tejże świątyni. Od października 1900 roku pełnił funkcję docenta malarstwa religijnego i dekoracyjnego na ASP w Krakowie, a w 1905 został mianowany profesorem zwyczajnym. Natomiast w latach 1914-15; 1917-18; 1933-34 pełnił funkcję rektora tej uczelni.

Na lata 1900-1916 przypada dojrzały okres twórczości Mehoffera, stylistycznie związanej z Młodą Polską. Stosował typową dla epoki symbolikę (Pegaz więziony, 1901; Portret żony na tle pegaza, 1913), czy motywy ze świata baśni (Rozmarzona królewna). Wtedy malarz stworzył także najpopularniejsze swoje dzieła takie jak.: Dziwny ogród, 1903; Majowe słońce, Czerwona parasolka – oba z 1907 roku. Mehoffer miał upodobanie do dekoracyjności, o czym najlepiej świadczą jego portrety (Portret Heleny Estreicherowej, Portret Izy z Giełgudów Axentowiczowej, 1907).

Na lata przed I wojną światową i dwudziestolecie międzywojenne przypada kolejny okres twórczości Mehoffera. Nasycone kolory zastąpił artysta barwami jasnymi, rozbielonymi oraz ograniczył znaczenie konturu. Ważne miejsce w twórczości artysty zajmował w tym okresie także pejzaż (Białodrzewie – Aleja w Wójczy 1919; Zwarzony ogród 1929).

Mehoffer zajmował się także grafiką użytkową: wykonywał ozdobne winiety do czasopism (Chimera założona przez Z. Przesmyckiego) i książek (Dusza – drobne utwory prozą M. Zabojeckiej, Radziwiłowie Jana Czerneckiego (1944-45 r. maszynopis) czy Judasz z Kariothu (1913) Karola Huberta Rostworowskiego. Napisał także teksty traktujące o jego stosunku do twórczości artystycznej (np.: Uwagi o sztuce i jej stosunku do Natury, czy Sztuka w Polsce wczoraj i dziś).

Na początku II wojny światowej został wywieziony ze Lwowa do obozu w Aš w Czechosłowacji. Został zwolniony stamtąd za sprawą interwencji dyplomatycznej państwa watykańskiego oraz rządu włoskiego. W czasie okupacji w domu Mehoffera odbywały się spotkania muzyczne, w których uczestniczyli m.in. Zygmunt Dygat, Egon Petri czy Zygmunt Przeworski.