Muzeum Narodowe w Gdańsku jest spadkobiercą założonego w 1872, dzięki zabiegom wykładowcy Królewskiej Szkoły Sztuk Pięknych, Rudolfa Freitaga, Muzeum Miejskiego (Stadtmuseum) oraz Muzeum Rzemiosła Artystycznego (Kunstgewerbemuseum). W strukturze administracyjnej Muzeum Narodowego trzeba wyróżnić: Oddział Sztuki Nowoczesnej – Pałac Opatów, Oddział Etnografii, Gdańska Galeria Fotografii i Muzeum Hymnu Narodowego. W gmachu głównym Muzeum Narodowego w Gdańsku mieszczą się zbiory i sale wystawowe Działu Sztuki Dawnej.
Od początku siedzibą główną Muzeum był klasztor pofranciszkański wzniesiony w XV i na początku XVI w. Zdewastowany przez wojska pruskie i napoleońskie (1807-1814), został częściowo odrestaurowany i rozbudowany w latach 1867-1872.
Podstawę zbiorów Działu Sztuki Dawnej stanowią zapisy testamentowe, darowizny gdańskich mieszczan i cechów rzemieślniczych oraz depozyty kościelne.
Najcenniejszym zabytkiem sztuki średniowiecznej prezentowanym w Muzeum Narodowym w Gdańsku jest tryptyk Sąd Ostateczny Hansa Memlinga (1466-1473).