O czym chcesz poczytać?
  • Słowa kluczowe

  • Tematyka

  • Rodzaj

  • Artysta

Witold Pruszkowski

Witold Pruszkowski (1846-1896) polski malarz oraz rysownik. Spędził młodość w Odessie i Kijowie, gdzie był świadkiem przyjaznych stosunków pomiędzy polskimi studentami a ludem ukraińskim. Z powodu niepokojów politycznych związanych ze zbliżającym się powstaniem styczniowym, wyjechał wraz z rodziną do Francji. W Paryżu przyszły artysta pobierał nauki rysunku u Tadeusza Goreckiego. Po jego śmierci wyjechał wraz z rodziną do Monachium, gdzie w 1868 roku zapisał się do tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych.

Studia ukończył ze srebrnym medalem i dołączył do monachijskiego Kunstvereinu. W Monachium utrzymywał też stosunki towarzyskie z tamtejszą polską kolonią artystyczną. W 1872 roku przyjechał do Krakowa, gdzie debiutował na TPSP. Kiedy Jan Matejko został dyrektorem Szkoły Sztuk Pięknych, Pruszkowski uczęszczał na jego zajęcia jako wolny słuchacz. Wtedy poznał m.in.: malarza Wacława Koniuszkę, literata Michała Bałuckiego oraz późniejszego twórcę Salonu Sztuki w Warszawie – Aleksandra Krywulta. Był mocno związany ze środowiskiem artystycznym Krakowa. Należał m.in. do Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Artystów, Klubu Malarzy i Rzeźbiarzy, czy Powszechnego Stowarzyszenia Polskich Artystów (gdzie pełnił funkcję rzeczoznawcy w zakresie malarstwa).

W 1877 roku idąc za przykładem Henryka Siemiradzkiego, podarował swój obraz Rusałki przyszłemu Muzeum Narodowemu w Krakowie. W 1893 roku uległ wypadkowi (koń kopnął go w policzek). Z tego powodu zachorował na raka kości, który ostatecznie stał się przyczyną śmierci artysty.

W twórczości Pruszkowskiego można dostrzec zarówno zainteresowanie kulturą antyczną (np. w portrecie Włodzimierza Różyckiego de Rosenwerth z 1895 r.), jak i współczesnym artyście malarstwem (np.: wpływ Eduarda Maneta, który przejawia się w całej jego twórczości).

Ważną inspiracją dla twórczości Pruszkowskiego była literatura, w szczególności dzieła Juliusza Słowackiego, którą poznał podczas studiów w Monachium (Śmierć Anhellego, 1879; Anhelli, 1889; Śmierć Ellenai, 1892).

Charakterystyczną cechą twórczości Pruszkowskiego jest nastrój tajemniczości i motywy fantastyczne, czasem inspirowane motywami ludowymi (Kwiat paproci [Noc świętojańska], 1875 czy wspomniana Rusałka). Oryginalnym obrazem łączącym motywy fantastyczne z historycznymi jest Ofiarowanie korony Piastowi (1875). Dziełem poprzez które Pruszkowski zainteresował się bardziej motywami ludowymi była polichromia wykonana w kaplicy Matki Boskiej w kościele cystersów w Mogilnie o tytule Matka Boska odbierająca hołd od wszystkich stanów (1876), w której NMP zwracała się do chłopów i robotników, a nie szlachty. Wtedy powstał też obraz Kiedy ranne wstają zorze (1876) przedstawiający pastuszków śpiewających na wzgórzu wśród rannej mgły. Pruszkowski był pierwszym przedstawicielem chłopomanii w malarstwie przełomu wieków. Natomiast jego wspomniana wcześniej Śmierć Anhellego jest pierwszym przejawem symbolizmu w sztuce. Pruszkowski podejmował też próby literackie. Napisał dramat Zbrodniarz, 1887; poemat prozą Car, 1893 oraz nieukończonej powieści Wdowa.