Konrad Krzyżanowski

Konrad Krzyżanowski (15 luty 1872 – 25 maj 1922) to polski malarz, portrecista, rysownik, ilustrator i pedagog. Urodził się w Krzemieńczuku na Ukrainie, zmarł w 1922 roku w Warszawie. Tworzył pod wpływem secesji, ale uznawany jest też za przedstawiciela wczesnego ekspresjonizmu. W latach 1877–91 uczęszczał do Gimnazjum w Kijowie i Szkoły Malarskiej Mikołaja Muraszki. Rok później zapisał się do ASP w Petersburgu. Tam zetknął się z Ilją Repinem. W 1896 roku wyjechał do Włoch. Po opuszczeniu tamtejszej uczelni w wyniku konfliktu z jej rektorem Krzyżanowski udał się do Monachium, gdzie uczył się pod kierunkiem Węgra S. Holóssy’ego. W 1900 roku powrócił do kraju. W Warszawie obracał się w kręgach skupionych wokół Warszawskiego Towarzystwa Artystycznego oraz czasopisma „Chimera”. Dla tego pisma tworzył litografie grafik japońskich autorstwa min.: Utagawy Hiroshige, czy Kitagawy Utamago, projektował też inicjały i winiety. Ponadto prowadził własną szkołę malarską, a w 1904 został zatrudniony jako profesor w nowo utworzonej Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie. Tam właśnie poznał Michalinę Piotruszewską, która okazała się być miłością jego życia. Krzyżanowski ożenił się ze swoją studentką w roku 1922 i był z nią aż do śmierci. Piotruszewska była jego muzą, malarz uwiecznił ją na wielu obrazach. Podczas pierwszej wojny został aresztowany (za rzekome zdejmowanie planów w pobliżu frontów), po uwolnieniu osiadł w Kijowie. Nauczał tam malarstwa oraz wystawiał swoje prace. Po wojnie wrócił do Warszawy i prowadził tam do końca życia własną szkołę malarską. Z pracowni Krzyżanowskiego wyszli m.in. tacy twórcy jak.: Mikalojus K. Ciurlionis czy Tadeusz Pruszkowski.

Twórczość Krzyżanowskiego obejmuje głównie malarstwo portretowe (szczególnie osób związanych ze środowiskiem artystycznym epoki przełomu XIX i XX w.) jak np.: Zenon Przesmycki „Miriam”, Stanisław i Dagny Przybyszewscy, Feliks „Manggha” Jasieński. W swych portretach starał się uchwycić bardziej charakter modela, niż fizyczne podobieństwo. Artysta malował także pejzaże (głównie z okolic Ukrainy), tworzył też ilustracje do książek (min.: Połów gwiazd K. Makuszyńskiego, czy Dno nędzy W. Sieroszewskiego). Malarstwo Krzyżanowskiego kształtowało się pod wpływem zarówno sztuki dawnej (Velázqueza i Rembrandta), jak i współczesnej mu secesji (głównie jej nurtu ekspresjonistycznego i symbolicznego).