Franciszek Żmurko

Urodzony 18 lipca 1859 we Lwowie, zmarł 9 października 1910 w Warszawie. Polski malarz, znany z kobiecych aktów i portretów. Z tego powodu nazywany jest „malarzem kobiet”.

Swoją artystyczną drogę rozpoczął od lekcji malarstwa u Franciszka Tepy (we Lwowie). Następnie podjął studia w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni Jana Matejki. Jak wielu twórców w tamtym czasie wyjechał na studia do Wiednia i Monachium. Był też w Rzymie dzięki stypendium cesarza Franciszka Józefa I.

Od 1882 tworzył w Warszawie. Już wtedy w centrum jego zainteresowania znajdowały się kobiety. Malował m.in. sceny historyczne, biblijne, antyczne oraz egzotyczne z ich udziałem. Jego portrety słynęły z wystylizowanych wizerunków i sentymentalizmu. Sławą cieszył się już za życia i to nie tylko w Polsce. Jego wystawy w kraju były niezwykle popularne, ale otrzymywał także zamówienia z całej Europy oraz Stanów Zjednoczonych.

Przyjaźnił się z Maurycym Gottliebem, który często go portretował. Żmurko podejmował też (podobnie jak Gottlieb) tematy związane z historią Żydów w Polsce (Kazimierz Wielki nadaje prawa Żydom, Kazimierz Wielki i Esterka). Jednak głównie podejmował tematykę starotestamentową, orientalną oraz antyczną, które były charakterystyczne dla malarstwa akademickiego drugiej połowy XIX wieku. Na tym tle wyróżniały się zmysłowe sceny orientalne (Z rozkazu padyszacha, 1881) oraz portrety ludzi orientu (Nubijczyk, 1884). Wiele obrazów Żmurki zawiera elementy symbolizmu: (Napój miłosny, 1879, czy jest inspirowane malarstwem weneckim XVI wieku Laudamus feminam, 1900).

W twórczości Żmurki można zauważyć ewolucję od form typowo akademickich, poprzez postimpresjonistyczne kompozycje (Dama z parasolką na tle Ojcowa, 1887 oraz Ogródek artysty, 1895). W swej twórczości zawarł także elementy secesji: Lilie, Portret młodej kobiety – oba z 1896 roku.